زیرسازی ساختمان چیست؟

به گزارش اخبار ساختمان، در یک تعریف کلی می توان زیر سازی را اینگونه توصیف کرد: زیر سازی عبارت است از واسطه اتصال ساختمان به زمین که نیروی ناشی از ساختمان از طریق آن به خاک منتقل می شود.

کف سازی از دیگر مواردی است که بعد از زیر سازی انجام می شود و در واقع مرحله بعد از زیر سازی است. جهت اطمینان از این که کف سازی دارای استحکام کافی بوده و فاقد رطوبت است، نیازمند عملیاتی هستیم که به آن زیر سازی می گویند.

همچنین زیر سازی باید به گونه ای باشد که وقتی کف سازی بر روی آن انجام می شود، کاملا مساوی و تراز باشد. در ادامه این مطلب به بررسی بیشتر زیر سازی ساختمان خواهیم پرداخت.

وظایف زیرسازی ساختمان چیست؟

به طور کلی زیر سازی ساختمان دو وظیفه اصلی را بر عهده دارد. اولین وظیفه ایجاد یک سطح مساوی و مستحکم در تراز است. این امر باید به گونه ای باشد که در هنگام اجرای فرش کف هیچ گونه برآمدگی وجود نداشته و کاملا صاف باشد.

حفظ روسازی از نفوذ رطوبت نیز از دیگر مواردی است که در هنگام اجرا باید توجه زیادی به آن شود. اگر در هنگام تهیه طرح یا اجرای عملیات کف سازی، به خصوصیات زمین مورد نظر توجه نشود، ممکن است خسارات جبران ناپذیری را به دنبال داشته باشد.

ایجاد ترک های ناشی از نشست نا متجانس خاک، نفوذ رطوبت به محیط زندگی و مصالح ساختمانی از عوامل زیر سازی غیر اصولی است.

بیشتر بخوانید: آرماتوربندی سازه های بتنی چه ویژگی هایی دارد؟

عملیات زیر سازی چگونه انجام می شود؟

برای انجام عملیات زیر سازی بهتر است چند نکته را مورد توجه قرار داده و آن را رعایت کنید. قبل از هر چیزی ایجاد استحکام لازم برای روسازی باید انجام پذیرد. زمینی که قصد ساخت ساختمان بر روی آن را دارید، ممکن است از انواع نامناسب جهت ساختمان باشد. برای مثال زمین هایی که دارای خاک های زراعی بوده و بیش از حد رس به همراه دارند، فاقد مشخصات لازم جهت اجرای زیر سازی هستند.

به طور معمول جهت مناسب نمودن خاک زیر سازی دو راه پیشنهاد می شود. اولین راه برداشتن خاک اولیه تا رسیدن به خاک مناسب است. بعد از این کار خاکریزی با مخلوط در لایه های 20 سانتی متری انجام می شود. با مرطوب نمودن مخلوط خاک و کوبیدن لایه های مخلوط شده توسط غلتک می توان تراز و تساوی را در خاک ایجاد کرد.

حالت دوم به این صورت است که خاک محل مورد نظر را باید آنقدر با غلتک کوبید تا به مقاومت مورد نظر برسد.

حفظ رو سازی از رطوبت خاک دومین مورد در هنگام عملیات زیر سازی است. خاک ها رطوبت را به داخل خود می کشند؛ هرچه خاک متراکم تر باشد، این اتفاق بیشتر می افتد. به واسطه قانون لوله های موئینه، هرچه فاصله بین ذرات خاک کمتر باشد آب میل بیشتری به بالا رفتن پیدا خواهد کرد. انجام آزمایشاتی قبل از زیر سازی ساختمان کیفیت زیر سازی شما را بالا برده و به تناسب باعث مقاومت بیشتر ساختمان شما می گردد.

آزمایشات پیشنهادی قبل از زیر سازی کدام اند؟

جهت انجام آزمایش قبل از زیر سازی ابتدا یک لوله شیشه ای را درون یک کاسه پر از خاک رس قرار دهید. سپس آن را با وسیله مناسبی کاملا متراکم کنید. پس از این کار در داخل کاسه آب بریزید و دقت کنید که آب تا چه ترازی بالا خواهد آمد.

آزمایش دومی که می توانید، انجام دهید این است که درون یک لوله شیشه ای خالی مقداری ماسه که در آن کمی رس وجود دارد، بریزید. همانند آزمایش قبلی باید آن را متراکم کنید. درون کاسه را آب بریزید و تراز نفوذ آب از داخل کاسه به داخل لوله را مشخص کنید.

سومین آزمایش پر کردن لوله شیشه ای از ماسه است. این آزمایش را نیز مانند دو آزمایش قبلی باید انجام دهید و تراز آن را اندازه گرفته و روی شیشه علامت بزنید.

آزمایش آخر پر کردن لوله از شن است. روند این آزمایش را نیز مانند آزمایش های قبلی باید طی کنید.

اگر نتایج آزمایش های خود را با یکدیگر مقایسه کنید، متوجه خواهید شد که رقم صعود آب در هر آزمایش چه مقدار است. میزان نفوذ آب به داخل شن تقریبا صفر است و به همین دلیل هنگام زیر سازی ساختمان زمینی که خاک آن از شن باشد، بسیار مورد توجه قرار می گیرد.

از این خاک جهت جلوگیری از نفوذ رطوبت به کف ساختمان استفاده شده و با قرار دادن یک لایه قلوه مانع از نفوذ رطوبت به داخل مصالح کف سازی می شود. به منظور جلوگیری از نفوذ رطوبت به کف طبقه زیرین ساختمانی که مستقیما با زمین در ارتباط است، باید 25 الی 30 سانتی متر از روی خاک کوبیده را قلوه درشت چید. قلوه چینی مانع از نفوذ رطوبت از خاک به سطوح بالاتر شده و پوشش روی قلوه چینی توسط شن و ماسه باعث به وجود آمدن سطح مناسب برای بتن کف می شود.

مرحله سوم در عملیات زیر سازی ساختمان ایجاد یک سطح یکسان و محکم است. فرش کف باید بر روی یک سطح یکسان قرار بگیرد. اگر عملیات فرش کف بر روی خشکه چینی انجام شود نتیجه مطلوبی نخواهید گرفت. برای اینکه این عملیات به صورت اصولی انجام شود باید حداقل پنج سانتی متر بتن را روی سطح مورد نظر بریزید. نوع بتن اجرا شده در زیر سازی باید با حداقل 200 کیلوگرم سیمان در متر مکعب بتن باشد.

نکته ای که در هنگام عملیات زیر سازی ساختمان باید آن را رعایت کرد، توجه به تاسیسات زیر زمینی و قطعاتی است که در درون زمین قرار می گیرند. لوله های آب و فاضلاب و کابل ها باید در زیر بتن قرار بگیرند.

نکات اجرایی هنگام زیر سازی ساختمان کدام است؟

در هنگام زیر سازی، باید توجه داشت که ابتدا نقشه فونداسیون را روی زمین پیاده کنید. قبل از هر چیزی باید جزئیات لازم روی نقشه مشخص گردیده باشد.

قبل از اجرای عملیات باید توجه داشته باشید که محل مورد نظر فاقد چاه یا قنات متروکه باشد. در صورت برخورد با این محل ها باید آن ها را با شفته مناسب پر کنید. در رابطه با قنات نیز باید از پی مرکب یا پی تخت استفاده نمود و روی آن را با بتن محافظ پوشاند.

از خاک های نباتی نباید جهت خاکریزی استفاده کرد. ضخامت این خاک ها برای انجام تراکم 15 تا 20 سانتی متر است. رعایت این نکات هنگام زیر سازی امری واجب بوده و نباید آن را نادیده گرفت.

زیر سازی باید به گونه ای اجرا شود که توانایی تحمل وزن ساختمان، اشیایی که در آن قرار خواهند گرفت و وزن افرادی که در آن رفت و آمد خواهند کرد را تحمل کند.

زیر سازی کف طبقات ساختمان به چه صورت انجام می شود؟

زیر سازی کف طبقات ساختمان از مراحل ساده تری نسبت به زیر سازی ساختمان برخوردار است. با توجه به اینکه سقفی که کار آن تمام شده دارای پستی ها و بلندی هایی است، زیر سازی در اینجا نقش مهمی را ایفا می کند. زیر سازی با ایجاد یک سطح مساوی و یکسان مقاومت را تا حد امکان بالا می برد.

زیر سازی باید تا جایی که امکان دارد سبک بوده و به همین منظور باید از بتن سبک استفاده شود. بتن سبک مخلوطی از پوکه معدنی یا کوره ای بوده و در آن از حداقل میزان سیمان استفاده شده است. بعد از ریختن و خشک شدن بتن باید روی سطح آن را با دو سانتی متر ملات ماسه سیمان پوشاند.

زیر سازی ساختمان با چه نوع مصالحی انجام می شود؟

در هنگام زیر سازی باید به جنس مصالحی که به کار می بریم با توجه به نوع ساختمان توجه کنیم. پی های متداول از نظر مصالح تشکیل دهنده عبارت اند از: شفته آهکی، سنگی، آجری و بتنی.

شفته آهکی چیست؟

از این پی معمولا برای ساختمان های کوچک و کم ارتفاع مانند ساختمان های یک تا دو طبقه استفاده می کنند. امروزه استفاده از این نوع مصالح دیگر متداول نیست؛ زیرا از نظر دوام و استحکام چندان مطلوب به نظر نمی رسند. قبل از اینکه سیمان و بتن در بازار عرضه شوند، استفاده از پی شفته آهکی برای زیر سازی ساختمان بسیار متداول بود.

برای اجرای زیر سازی از جنس شفته آهکی ابتدا گرد آهک، خاک حاصل از پی کنی و آب را کاملا با هم مخلوط می کنند. پس از مخلوط کردن این ترکیبات مخلوط باید به شکل خمیری کاملا نرم در بیاید؛ سپس این ترکیب را در گود پی و به ارتفاع حدود 30 سانتی متر می ریزند. پس از آن که لایه اول مقداری از رطوبت خود را از دست داد و به اصطلاح متخصصان در این زمینه "دو نم" شد، آن را قدری کوبیده و لایه های بعدی را می ریزند.

هنگام زیر سازی با شفته آهک باید نکاتی را رعایت نمود. میزان مصرف آهک بستگی به مقدار خاک رس داشته و هرچقدر خاک رس بیشتر باشد باید آهک بیشتری را به کار برد. در هوای خیلی سرد به علت یخ زدگی و در هوای خیلی گرم به علت سرعت تبخیر آب، نباید شفته ریزی به عمل بیاید؛ زیرا مقاومت مورد نیاز در زیر سازی ساختمان انجام نمی شود.

زیر سازی با پی های سنگی چگونه انجام می شود؟

این نوع پی از سنگ های طبیعی تشکیل شده و از نقاطی که سنگ فراوان و ارزان باشد به دست آمده و ساخته می شود. معمولا برای اجرای دیوارهای کنار رودخانه ی کوه ها از این نوع پی برای زیر سازی استفاده می کنند.

روش اجرای این نوع پی به این صورت است که ابتدا کف پی را ملات ریزی کرده و سنگ های بزرگ را با رعایت پیوند کامل پهلوی هم می چینند. سپس بین آن ها را با سنگ های لاشه ای کوچکتر پر کرده و لا به لای سنگ ها را با ملات پر می کنند به طوری که هیچ منفذی بین سنگ ها باقی نماند.

با پر کردن یک لایه ملات به ضخامت حدود چهار سانتی متر روی سطح، مرحله بعدی با رعایت پیوند کامل کار ادامه پیدا کرده تا به ارتفاع یا سطح مورد نظر برسد.

در هنگام زیر سازی با سنگ نکات ذیل را باید مد نظر قرار داد:

* سنگ های مصرفی برای زیر سازی باید تمیز و عاری از هر گونه گل و لای و پوسیدگی باشد.
* مرطوب کردن سنگ هنگام استفاده از آن، موجب پیوند بهتر ملات و سنگ خواهد شد.
* ارتفاع هر قطعه سنگ مورد مصرف نباید از عرض آن بیشتر باشد.
* از سنگ های صیقلی برای زیر سازی ساختمان نباید استفاده شود؛ زیرا سنگ های صیقلی ناپایداری در پی به وجود می آورند.
* تیزی سنگ باید با پتک و چکش گرفته شده و سنگ ها کاملا قواره شوند.
* ملاتی که برای آن به کار می بریم باید از جنس ماسه آهک یا ماسه سیمان باشد.

با رعایت این نکات هنگام زیر سازی، ساختمان خود را از هر گونه آسیب احتمالی دور کرده و ساختمانی مقاوم خواهید داشت.

پی آجری

این پی معمولا برای ساختمان هایی که کوچک بوده و میزان بار وارده بر پی نسبتا کم است، استفاده می شود. برای اجرای این پی، در ابتدا یک لایه ملات شفته آهک به ضخامت 5 تا 10 سانتی متر روی زمین می ریزند. پس از آنکه شفته آهک رطوبت خود را از دست داد، پی آجری را با ملات ماسه آهک یا ماسه سیمان اجرا می کنند.

اجرای زیر سازی با پی بتنی

پی بتنی بهترین نوع پی در کار های ساختمانی به خصوص زیر سازی ساختمان محسوب می شود. امروزه برای ساختن ساختمان های سنگین و چند طبقه از بتن مسلح استفاده می شود. برای ساختن ساختمان های سبک و یک طبقه نیز پی های بتنی از نوع دیگر پی ها مناسب تر است.

برای اجرای پی های بتنی در مواردی که شرایط خاص برای دیواره های گود وجود دارد، می توان بتن ریزی را در مجاورت خاک انجام داد.

قبل از اجرای پی بتنی بهتر است که قالب بندی (آجری، چوبی، فلزی) انجام بگیرد. قبل از قالب بندی باید در کف گود، لایه ای از بتن به ضخامت 10 سانتی متر ریخته شود؛ انتخاب نوع قالب بستگی به امکانات موجود دارد. پس از انجام کلیه مراحل بتن ریخته شده و آن را با دستگاه های مخصوص متراکم می کنند. زمان بارگذاری روی پی های بتنی بستگی به نوع سیمان مصرفی دارد اما در شرایط معمولی این زمان حداقل هفت روز پس از بتن ریزی است.

آرین تیس