حضور در بازارهای بین المللی نیازمند حمایت دولت از صنایع است
۱۰:۰۷ | ۱۴۰۰/۰۳/۲۲
به گزارش اخبار ساختمان، در طول سالهای تحریم به نظر می رسد فرصت برای شکوفایی صنعت تهویه مطبوع ایران بیش از پیش فراهم شده و در این میان شرکت های دانش بنیان داخلی نیز در بسیاری از فعالیت های مربوط به خودکفایی در طراحی و تولید سیستم های تهویه مطبوع ابتکار عمل را در دست گرفته و گام های بلندی در راستای تعمیق ساخت داخل برداشته اند. اکنون به نظر می رسد این صنعت کشور نه تنها در منطقه خاورمیانه بلکه در رقابت با برندهای جهانی از آمادگی لازم برخوردار شده اند. در رابطه با موضوعات مرتبط با این صنعت و چشم انداز پیش رو گفتگویی داشتیم با آقای مهندس اسدالله امینی دبیر انجمن صنفی کارفرمایی تولیدکنندگان سیستم های تهویه مطبوع ایران که مشروح آن را در ادامه می خوانید:
برای شروع معرفی اجمالی درباره انجمن و تعداد اعضای انجمن و رویکردی که دنبال می کند داشته باشید
این انجمن در سال 94 و با حضور 10 عضو آغاز به کار کرد و حال با گذشت 6 سال از شروع به کار، این انجمن بیش از 50 عضو دارد. انجمن صنفی کارفرمایی تولیدکنندگان سیستم های تهویه مطبوع ایران منحصرا برای تولیدکنندگان تشکیل شده است و بازرگانان و واردکنندگانی که در این حوزه فعال هستند مجاز به عضویت در این تشکل نیستند. هدف از تشکیل انجمن صنفی کارفرمایی تولیدکننگان سیستم های تهویه مطبوع ایران حمایت از تولید و تولیدکنندگان واقعی و مانع زدایی در دستیابی آنان به اهدافشان می باشد و انجمن موظف است از منافع مشروع و قانونی و حقوق تولیدکنندگان در مراجع تصمصم گیر مانند دولت دفاع کند.
جایگاه صنعت سیستم های تهویه مطبوع در منطقه خاورمیانه چگونه است، آیا در بحث عمق ساخت داخل و در بحث طراحی و مهندسی و فعالیت های دانش بنیان توانسته ایم به جایگاه قابل قبولی در این صنعت برسیم؟
صنعت تهویه مطبوع در ایران بیش از 70 سال سابقه دارد و خوشبختانه از صنایعی محسوب می شود که تقریبا به خودکفایی کامل رسیده است. البته منظور از خودکفایی کامل این است که مجموع محصولات این صنعت با هر تناژی در کشور ساخته می شود و فقط در بعضی از قطعات به کشورهای خارجی وابسته ایم، که در حال کار کردن بر روی این موضوع هستیم تا بتوانیم این محصولات را نیز در داخل به مرحله تولید برسانیم و به خودکفایی کامل در این صنعت برسیم. اما در کل می توان گفت در زمینه تهویه مطبوع در ایران به جایگاهی رسیده ایم که می توانیم نیاز کشور را برطرف کنیم. متاسفانه برای صادرات و ورود به بازار خاورمیانه، توفیق چندانی تاکنون نداشته ایم اما برای این حضور، تلاش های زیادی از سوی برخی اعضای انحمن در حال انجام است تا این ضعف بر طرف شود. البته گفتنی است در زمینه صادرات برخی محصولات از قبیل فن کویل و انواع هواکش های صنعتی و خانگی، توانسته ایم در بعضی کشورهای اطراف از جمله عراق و افغانستان فروش خوبی داشته باشیم و دارای جایگاه خوبی در این کشورها هستیم.
فکر می کنید عمده ترین دلیل که نتوانسته ایم برندی در قامت و کلاس جهانی و یا حداقل منطقه ای داشته باشیم چیست؟ نگاه سطحی و دم دستی مسئولان دستگاه ها به این موضع هست یا اینکه این صنعت واقعا کشش و توان ایجاد برندهای جهانی را ندارد؟
مشکل بزرگی که می توان گفت در تمامی صنایع فعال در کشور وجود دارد این است که نگاه اغلب تولیدکننده های ایرانی به بازار داخلی است و هچگونه برنامه ای برای دستیابی به بازارهای بیرونی و منطقه ای وجود ندارد، به نوعی که می توان گفت ما دچار بیگانه پرستی شده ایم و صنعت خودمان را در مقابل کشورهای دیگر کمتر می بینیم که متاسفانه این موضوع برای عده ای تبدیل به باور شده است. ولی در کل می توان گفت سیاست های حمایتی و برنامه ریزی ها در داخل کشور بسیار ضعیف است، در حالی که اگر استرتژی تعریف شده ای داشته باشیم و روی آن کار شود، می توانیم پیشرفت کنیم. به طور مثال دولت در مصوبه هایی در سال های 93، 94 و 96 دستگاه های دولی را از خرید کالاهایی که مشابه داخلی دارند، منع کرده است. اما در این بین اشخاصی که به دنبال کسب درآمد از راههای نامشروع هستند و منافع شخصی را بر منافع ملی ترجیح می دهند با ترفندهای مختلف سعی دارند که این قانون را دور بزنند تا بتوانند کالاهای خارجی را وارد کشور کنند و آنها را به دستگاه های دولتی بفروشند. در چنین شرایطی تولیدکننده های داخلی دچار بحران می شوند و توان برنامه ریزی برای ورود به بازارهای منطقه ای را از دست می دهند، به نحوی که بسیاری از تولیدکننده ها به ناچار تولید خود را کاهش داده اند و در چنین شرایطی این شرکت ها حتی برای حضور در بازارهای داخلی نیز دچار مشکل می شوند و امکان برنامه ریزی برای حضور در بازارهای بین المللی وجود ندارد.
بیشتر بخوانید: حمایت انجمن تهویه مطبوع ایران از نمایشگاه ساختمان مشهد
در سال های اخیر و با توجه به حمایت هایی که از شرکت های دانش بنیان شده است؛ آیا این شرکت ها توانسته اند وارد بازار صنعت سیستم های تهویه مطبوع بشوند؟
در حال حاضر چند شرکت دانش بنیان از جمله یک شرکت تولیدکننده رنگ نانو که می تواند در بحث تولید پوشش های عایق به صنعت سیستم های تهویه مطبوع کمک کند و یک شرکت دیگر که در زمینه تولید تجهیزات آزمایشگاهی فعال است و این شرکت نیز می تواند در بحث تست و کنترل کیفیت به این صنعت کمک فراوانی کند؛ با دعوتی که انجمن ما از این شرکت ها به عمل آورده است جزء زیرمجموعه های انجمن صنفی کارفرمایی تولیدکننگان سیستم های تهویه مطبوع ایران باشند. متاسفانه در حال حاضر یکی از مشکلاتی که در صنعت کشور وجود دارد این است که روی کنترل کیفیت محصولات سرمایه گذاری چندانی انجام نمی شود و این در حالی است که محصول تولید شده باید تست های کیفی مختلفی را پاس کند و در صورت داشتن کیفیت لازم جواز ورود به بازار را بگیرد. خوشبختانه ما توانسته ایم با کمک این شرکت بسیاری از این دستگاه هایی که در زمینه کنترل کیفیت محصولات مورد نیاز است را به مرحله تولید برسانیم و تا حدودی به سمت خودکفایی حرکت کنیم. در حالی که این شرکت ها آشنایی با ارتباط خود با صنعت تهویه نداشتند بنابراین ما از آنها دعوت کردیم و از دانش آنها برای پیشرفت این صنعت بهره گرفتیم.
در زمینه طراحی و تولید قطعات و زنجیره تامین این صنعت، وضعیت چگونه است؟ آیا قطعه سازهای داخلی توان تامین نیازهای این صنعت را دارند؟
متاسفانه در زمینه قطعه سازی، هنوز در ایران فرهنگسازی لازم صورت نگرفته است. مشکلی که در حال حاضر به در اغلب صنایع کشور ما به جز خودرو سازی طور عام و در صنعت تهویه مطبوع به صورت خاص وجود دارد این است که هر تازه وارد به این صنعت، به فکر تولید محصول نهایی و رقابت با دیگر برندهای موجود در بازار هستند. در حالیکه پیشنهاد انجمن به افرادی که قصد ورود به این صنعت را دارند این است که به جای رقابت با تولیدکنندگان قدیمی و جا افتاده در بازار مصرف، سرمایه و انرژی خود را بر روی تولید قطعات و مجموعه های این صنعت متمرکز کنند. کاری که چین انجام داده و بسیار هم موفق بوده است. در کشور چین برندها محدودند ولی قطعه سازیها نامحدود. قطعه در صنعت مانند سلول های بنیادی در بدن موجود زنده است همانطوریکه سلولهای بنیادی در بدن انسان و دیگر موجودات زنده پایه حیات آنها را شکل می دهند، قطعه نیز حیات صنعت را تضمین می کند. البته تحقق این امر نیازمند همکاری و نگاه برندهای صاحب نام دارد. آنها با برون سپاری تولید قطعات می توانند به این نهضت قطعه سازی کمک کنند تا این امر به صورت فرهنگ درآید. خوشبختانه برخی برندهای صاحب نام عضو انجمن ما، این حرکت را آغاز کرده اند و این می تواند به افرادی که تازه وارد این صنعت شده اند و در حوزه های مرتبط با این صنعت فعالیت می کنند کمک زیادی کند تا زمینه ساز پیشرفت کلی این صنعت شود.
در گذشته شاهد حضور برندهای تهویه خارجی از جمله کره ای، ژاپنی و ... بودیم که این نشان دهنده این است که بازار ایران برای برندهای معتبر دنیا بازار بکری است و در تلاش هستند بازار ایران را در اختیار بگیرند و در سال های اخیر به علت تحریم و محدودیت هایی که وجود دارد حضور این برندها در کشور کمرنگ تر شده است؛ در صورت برداشته شدن تحریم ها و آزاد شدن روابط با دیگرکشورها آیا جایز هست که این بازار مهم را در اختیار شرکت های خارجی قرار بدهیم یا اینکه اگر شرکت های خارجی علاقه مند به حضور در بازار ایران هستند باید آنها را ملزم به همکاری با شرکت های داخلی و انتقال تکنولوژی به کشور کنیم و این نباشد که صرفا فقط بازار مصرف را در اختیار آنها بگذاریم. به نظر شما آیا این رویکرد می تواند به صنعت سیستم های تهویه مطبوع ایران کمک کند تا بتوانیم تبدیل به یک پایگاه قدرتمند در بازار خاورمیانه تبدیل شویم؟
ابتدا باید این واقعیت را اقرار کنم که بستن درهای کشور به روی کالاهای خارجی را منطقی نمی دانم زیرا باعث عقب افتادن صنعت داخلی از پیشرفت های جهانی خواهد شد. وقتی رقابت نباشد، تولیدکننده خیالش راحت می شود و تلاشی برای رشد و توسعه محصولات خود نخواهد داشت. اما مشکل اصلی ما نبود استراتژی برای توسعه صنعتی در کشور است. به اعتقاد من باید قوانینی وضع شود که براساس آن در مدت زمان محدودی مثلا 10 یا 15 سال، ورود هر کالایی که مشابه داخلی دارد ممنوع شود. از طرفی برای تمامی محصولات، استاندارد اجباری تدوین شود و تولید کنندگان ملزم به رعایت آن شوند تا مجبور شوند کیفیت خود را به روز نمایند. پس از این مدت زمان، اگر تولیدکننده ای نتوانست محصول خود را به روز نماید و در صحنه رقابت از گردونه خارج شود، مقصر اصلی خودش باید تلقی شود. دولت نیز باید با ایجاد آزمایشگاه هایی در داخل کشور این امکان را فراهم کند تا تولیدکنندگان بتوانند استانداردهای لازم را در خود ایجاد نمایند.
و اما در مورد سرمایه گذاری مشترک، اگر واقعا انتقال تکنولوژی و به دست آوردن سهم مناسب در بازار جهانی مد نظر باشد، مشکلی در آن نمی بینم ولی متاسفانه این سرمایه گذاریها معمولا پوسته ای از انتقال تکنولوژی را در خود دارند و نفع اصلی را کمپانی مادر می برد.
گویا در صنعت سیستم های تهویه مطبوع استانداردهای اجباری و یا تشویقی وجود ندارد؟
در جلسه ای که سال 95 با رئیس وقت سازمان استاندارد داشتیم؛ انجمن تولید کنندگان سیستم های تهویه مطبوع ایران، آمادگی خود را برای همکاری با آن سازمان در زمینه تدوین استانداردهای مورد نیاز این صنعت اعلام کرد که با استقبال از سوی ایشان همراه شد؛ اما متاسفانه کار تدوین استانداردها در آن سازمان بسیار به کندی پیش می رود. موضوعی که حائز اهمیت است این است که گمرکات ما تخصصی عمل نمی کنند و در بسیاری از موارد شاهد این هستیم که برای محصولات حساس و صنعتی آزمایشگاه و یا مسئول تخصصی وجود ندارد.
آیا برای برطرف شدن این معضل و ایجاد گمرکات تخصصی تاکنون اقدامی انجام داده اید؟
در سال های 95 و 96 انجمن به طور رسمی از وزارت صنعت، معدن، تجارت درخواست داشته است تا با ایجاد گمرکات تخصصی در شهرهایی به جز بندرعباس و امکاناتی نظیر آزمایشگاه های تخصصی و حضور افراد متخصص در این گمرکات نسبت به ارزیابی و پایش محصولات وارداتی اقدام کنند اما در حال حاضر متاسفانه هیچگونه اقدامی در این راستا انجام نشده است و شاهد این هستیم که سیستم های تهویه از مرزهایی نظیر بانه و بندرعباس بدون هیچگونه نظارتی وارد کشور می شوند.
بیشتر بخوانید: کرونا چه تغییراتی در سبک معماری ایجاد خواهد کرد؟
بخش عمده ای از خاموشی های اخیر متاثر از سیستم های خنک کننده مورد استفاده در فصل گرما است، در گذشته نظارتی بر واردات نبوده و هر برندی با هر گرید مصرفی وارد کشور شده است و هیچ کنترلی بر روی واردات نبوده است در حالی که تمام دنیا در بحث تولید گازهای گلخانه ای به شدت در حال کنترل هستند، اما در کشور ما واردات در مقطعی آزاد بوده و هیچ نظارتی بر روی آن نبوده که نتیجه آن خاموشی های اخیر بوده است. به نظر شما چقدر می توان واردات کالاهای غیراستاندارد را در خاموش های اخیر مقصر دانست؟
بر اساس پروتکل مونترال، استفاده از گازهای آلاینده مانند R22 ممنوع شده است و تولیدکنندگان موظف به استفاده از دیگر گازها از قبیل گاز R410A که میزان آلودگی آنها بسیار پایین تر است شده اند. R-22 گاز مبرد برای سیستم های خنک کننده مسکونی و کولر گازی و داکت اسپلیت های خانگی است. با این حال، این یک گاز گلخانه ای است و تولید R-22 منجر به تولید محصول جانبی HFC-23 می شود که به طور قابل توجهی باعث گرم شدن کره زمین می شود. محدودیت های R-22 و به طبع HFC-23 باعث کاهش سطح گازهای گلخانه ای در جو زمین می شود.
از طرفی همانطورکه پیشتر گفتم اگر ما در بحث تولید برای صنایع مختلف یک استراتژی توسعه صنعتی درست تعریف کنیم و به صاحبان صنایع یک فرجه 10 تا 15 ساله بدهیم و تمامی تولیدکنندگان را مجبور کنیم در بازه های زمانی معین، استانداردهای تعیین شده را به دست آورند و بعد از گذشت این زمان به تمام محصولات در صنایع مختلف اجازه واردات بدهیم در اینصورت می توانیم امیدوار باشیم که تمامی محصولاتی که در داخل کشور تولید می شوند دارای استانداردهای لازم باشند و از نظر مصرف انرژی و آلایندگی نیز در پایین ترین سطح باشند. اما باید این نکته را هم در نظر گرفت که باید در مبادی ورودی کشور نیز نظارت بیشتری بر واردات محصولات انجام شود تا مانند گذشته شاهد حضور محصولات بی کیفیت نباشیم. نمونه این استراتژی را می توان به طرح اتحادیه اروپا اشاره کرد که به تمام خودورسازهای زیر پوشش خود تا سال 2025 مجوز تولید خودروهای بنزینی و دیزلی داده است و آنها را مجاب به تولید خودروهای برقی و سازگار با محیط زیست کرده است که در غیر اینصورت برای آنها جریمه های سنگین وضع خواهد کرد.
آیا تاکنون پایشی در مورد مصرف انرژی توسط خنک کننده ها در کشور صورت گرفته است یا وزارت نیرو از شما در ارزیابی درست از میزان مصرف انرژی توسط خنک کننده ها کمکی خواسته است؟
خیر. تا کنون از انجمن درخواستی مبنی بر انجام پایش مصرف انرژی در بحث خنک کننده ها نشده است؛ گویا خود وزارت نیرو با کمک پژوهشگاه نیرو آمار مربوط به این حوزه را مورد پایش قرار می دهند.
در پایشی که در شهرهای جنوبی کشور انجام شد مشخص شد که مصرف انرژی در این منطقه به واسطه استفاده از خنک کننده های غیراستاندارد و قدیمی بسیار بالاست. بر طبق بررسی های دولت اگر یک میلیون کولر فرسوده و قدیمی با مصرف انرژی بالا را با کولرهای جدید و استاندارد تعویض کند، به مراتب صرفه جویی بیشتری نسبت به احداث یک نیروگاه جدید خواهد داشت، به همین جهت شورای اقتصادی طرحی را به تصویب رساند که به واسطه آن یک میلیون کولر قدیمی با کولرهای جدید تعویض خواهد شد. بر طبق این مصوبه باید از قانون حداکثر استفاده از توان تولید داخلی استفاده شودبه همین منظور در انجمن سیستم های تهویه یک کنسرسیوم ایجاد شده است که در آن شرکت های تهویه البرز، سرما آفرین و یکتا تهویه الوند قرار شده است در صورت برنده شدن در مناقصه شرکت توانیر500 هزار دستگاه از این کولرها را تامین کنند.
با توجه به اینکه سیستم های تهویه مطبوع در دنیا بسیار متنوع هستند؛ به نظر شما چه نوع سیستم تهویه مطبوعی برای شرایط اقلیمی کشور مناسبتر است؟
در حال حاضر استفاده از سیستم های آبی با توجه به اینکه مصرف انرژی بالایی دارند و اینکه نمی توانند مانع از ورود هوای آلوده و ویروس ها به فضای داخلی محیط شوند؛ استفاده از آنها منسوخ شده است. اما برای ساختمان های بلند مرتبه، بیمارستان ها، ادارات و مراکز آموزشی، پاساژها و مانندآنها باید از سیستم چیلر استفاده شود و در خانه های مسکونی و ویلایی نیز می توان از کولرگازی های دیواری(اسپلیت) و کانالی( داکت اسپلیت) و مینی چیلر استفاده کرد.
آیا سازندگان داخلی هم در زمینه تولید کولرهای گازی فعالیت دارند؟
در تولید داکت اسپلیت بسیاری از تولیدکنندگان داخلی در حال فعالیت هستند و توانسته اند محصولات خود را در سطح بازار عرضه کنند. اما در بحث تولید کولر اسپلیت، تولیدکنندگان محدودی فعال هستند. اما نکته امیدوارکننده در حوزه تولید کولر اسپلیت این است که خوشبختانه تولیدکننده های بسیاری در این حوزه سرمایه گذاری کرده اند که در صورت مساعد بودن شرایط و جلوگیری از واردات بی رویه این محصول؛ می توانیم امیدوار باشیم که در یکی دو سال آینده، نیاز کشور به این محصولات در داخل تامین شود.
