اجرای طرح نهضت مسکن به بافت های فرسوده منتقل می شود؟

به گزارش اخبار ساختمان، عدم رغبت به سکونت در شهرهای جدید سبب شده پروژه های انبوه سازی مسکن دولتی که از اواسط دهه ۸۰ تاکنون در حال اجرا بوده است، با کمترین اقبال از سوی متقاضیان مسکن روبه‌رو شود.

در حالی که وجود زمین دولتی در شهرهای جدید زمینه ساز تمرکز دولت بر مسکن سازی در شهرهای جدید بوده است، بررسی کارنامه سکونت در این شهرها که اغلب در حومه یک کلانشهر جانمایی شده، حکایت از بی میلی شهروندان به سکونت در این شهرها دارد؛ موضوعی که سبب شده جمعیت ساکن در شهرهای جدید کمتر از یک پنجم جمعیت پذیری این شهرها باشد.

مسافت زیاد شهر مادر تا شهرهای جدید از یکسو و نبود امکانات حمل و نقلی مناسب که سریع‌‌‌السیر و انبوه بر باشد، سبب شده در سال های گذشته انتخاب شهروندان مستاجر در شهرهای بزرگ، نقل مکان به واحدهای دولتی ساز در شهرهای جدید نباشد؛ موضوعی که یک نماینده مجلس نیز به آن اذعان کرده است.

عبدالجلال ایری سخنگوی کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی به تازگی گفته است: عموم متقاضیان خانه های طرح نهضت ملی در تهران از اینکه خانه هایشان در شهرهای جدید و با فاصله بسیار زیاد از مرکز استان تهران تحویل می شود، ناراضی هستند؛ بنابراین باید ابتدا به دنبال خانه سازی در داخل پایتخت باشیم.

ایری نسخه جایگزین توسعه شهرهای جدید را احیای بافت های فرسوده در کلانشهرها دانسته و گفته است: در حال حاضر تهران نزدیک پنج ‌هزار هکتار بافت فرسوده دارد که به دلیل وجود زیرساخت های اساسی در این محدوده ها مانند برق، آب و گاز، امکانات فرهنگی و ورزشی، خدماتی، نیروی انتظامی و مراکز خدمات درمانی و نیز برخورداری از زیرساخت های مناسب حمل و نقلی، ظرفیت بسیار خوبی برای ساخت مسکن در قالب طرح نهضت ملی به شمار می آید.

تجربه سال های گذشته نشان داد ظرفیت سکونتی ایجاد شده در شهرهای جدید اطراف پایتخت و سایر ابرشهرها، بیش از اینکه با استقبال بد مسکن ها یا مستاجران ساکن در شهرهای بزرگ روبه‌رو شود، به مقصد مهاجرانی که قصد سکونت در کلانشهرها را داشتند اما از هزینه های زندگی در این شهرها بر نمی آمدند، تبدیل شد.

بررسی های کارشناسی نشان می دهد مهم ترین نقطه ضعف و به عبارت دقیق تر پاشنه آشیل طرح های مسکن سازی دولتی در طول حدود ۱۵ سال اخیر، عدم پیش بینی امکانات حمل و نقل عمومی در این شهرها و اتصال سریع‌‌‌السیر آنها به شهرهای مادر است.

در حال حاضر اغلب طرح های حمل و نقل نظیر ساخت مترو برای برقراری اتصال شهرهای جدید به شهر مادر به سرانجام نرسیده است. ساکنان شهر جدید پرند سال هاست که در انتظار مترو هستند و با وجود وعده های متعدد، بعید است این پروژه امسال هم به بهره برداری برسد.

متروی پردیس نیز هنوز از حد مطالعات فراتر نرفته است. اکنون در حومه تهران فقط متروی هشتگرد آن هم با ظرفیت محدود جابه‌‌‌جایی فعال است و این یعنی اغلب شهرهای جدید اطراف پایتخت فاقد امکانات قابل قبول حمل و نقلی هستند.

وضعیت نامطلوب فعلی سبب شده حتی مجلس نیز به عنوان یکی از طراحان اصلی پروژه ساخت سالانه یک میلیون مسکن توسط دولت که در قالب قانون جهش تولید مسکن آن را تصویب و برای اجرا به دولت ابلاغ کرده است نیز به اشتباه خود پی ببرد. البته برچسب نهضت ملی مسکن را دولت سیزدهم برای این برنامه طراحی کرد اما طراح اصلی آن مجلس شورای اسلامی بود.

با این حال این روزها سخنگوی کمیسیون عمران به عنوان یکی از مشارکت کنندگان در طراحی قانون بالادستی مربوطه، به این واقعیت اذعان کرده است که مسکن سازی در شهرهای جدید با اقبال متقاضیان مسکن روبه‌رو نشده و گزینه جایگزین می تواند نوسازی بافت های فرسوده در قالب نهضت ملی مسکن باشد.

سابقه طرح ایده احیای بافت های فرسوده به زمان اجرای مسکن مهر که توسط دولت های نهم و دهم کلید خورد بازمی‌گردد. در آن زمان نیز منتقدان این ابرپروژه به دولت وقت گوشزد می کردند که هزینه تامین زیرساخت ها در اراضی دولتی خام واقع در حومه شهرهای بزرگ بسیار زیاد است و دولت می تواند به جای ورود به پروژه هایی تا این اندازه بزرگ مقیاس، زمینه نوسازی بافت های فرسوده در داخل شهرها را فراهم کند.

اما گوش شنوایی برای این توصیه های کارشناسی وجود نداشت و در نتیجه کارنامه اجرایی پنج دولت پیاپی در حوزه انبوه سازی مسکن با اولویت شهرهای جدید نشان می دهد نه تنها هدف رفع نیاز به مسکن ارزان قیمت برای کلانشهرنشین ها محقق نشده، بلکه این شهرها عملا به خوابگاه های بزرگ برای گروه اندکی از متقاضیان خانه تبدیل شده است که وضعیت موجود مشخص می کند هدف اولیه برای رفع نیاز مسکن ارزان قیمت نه تنها محقق نشده بلکه این شهرها را به خوابگاه برای گروه خاصی از متقاضیان بدل کرده است.

در مقابل متقاضیان مسکن ارزان قیمت به جای آنکه شهرهای جدید را برای سکونت و رفع نیاز پناهگاهی خود انتخاب کنند به حاشیه نشینی روی آورده اند و درواقع به شکل غیررسمی در حومه شهرها، خانه سازی کرده اند.

پیشنهاد شیفت نهضت ملی مسکن از اراضی شهرهای جدید به بافت فرسوده داخل شهرها در حالی توسط طراحان این پروژه در نهاد قانون گذار مطرح شده است که دولت با عقب ماندگی قابل توجه در پروژه‌‌‌ ساخت یک میلیون مسکن در سال اول فعالیت خود، وارد فصل دوم اجرای این پروژه می شود.

با این وصف اکنون زمان تغییر مسیر و اصلاح پروژه مسکن سازی دولتی است اما وزارتخانه متولی این پروژه همچنان درصدد شناسایی اراضی دولتی متعلق به دستگاه ها که عمدتا خارج از حریم شهرهای قدیمی واقع شده است، بوده و از برنامه ای برای تبدیل بافت های فرسوده به عرصه ساخت مسکن رونمایی نکرده است.

بیشتر بخوانید: مستاجران پایتخت به سمت حومه قدیمی مهاجرت می کنند

دنیای اقتصاد