چشم انداز اقتصادی برای دهه هشتادی ها چه تغییری کرده است؟

به گزارش اخبار ساختمان، بزرگی درباره نارضایتی دهه هشتادی ها می گفت یکی از علل اصلی آن، ناامید شدن از آینده و تیره‌ شدن چشم انداز پیشرفت های اقتصادی است. اما سوال این است که طی دو دهه اخیر این چشم انداز چه تغییری کرده‌ است؟ آیا خرید ملک و خودرو سخت تر شده یا این نسل جوان است که توقعات و خواسته هایش بیشتر از دهه شصتی هاست؟

دهه ها عمر برای پراید و خانه نقلی

دهه شصتی ها پرجمعیت ترین نسل ایرانیان هستند. هنگامی که از اوایل دهه ۸۰ این نسل کم کم به جوانی رسید و وارد بازار کار شد تحولات زیادی هم در برخی ساختارها ایجاد شد. در این دوران نگرانی های بسیاری هم برای تامین شغل این نسل وجود داشت.

با تمام این مسائل یک جوان متولد سال ۶۶، اگر در ۱۸ سالگی، یعنی در سال ۸۴، وارد بازار کار می شد به طور متوسط درآمد ماهانه ۲۰۰ هزار تومانی داشت. در آن زمان متوسط قیمت هر متر مربع مسکن در تهران ۶۵۰ تومان بود و قیمت یک پراید صفر به عنوان خودرویی اقتصادی هم ۵.۵ میلیون تومان بود.

به این ترتیب در آن زمان یک جوان ۱۸ ساله امید داشت که اگر هیچ بخشی از حقوق خود را خرج نکند و درآمدش را برای خرید یک آپارتمان نقلی ۵۰ متری و یک دستگاه پراید پس انداز کند، بتواند در ۳۳ سالگی یعنی طی ۱۵ سال این کار را انجام دهد.

البته چنین چیزی به معنی وضعیت خوب شاخص های اقتصادی در آن دوران نیست. بلکه می توان گفت که وضعیت اقتصادی به اندازه امروز دلسردکننده نبوده است. به طور متوسط در اغلب کشورهای توسعه یافته آمریکایی و اروپایی مدت زمان انتظار برای خرید مسکن بین چهار تا حداکثر ۱۰ سال است.

اما با روی کار آمدن احمدی نژاد از سال ۸۴ ناگهان فرمان اقتصاد ایران چرخید و اوضاع به سرعت رو به سختی رفت. سخت ترین دوران هم در سال های پایانی هر دو دولت او بود. در سال ۸۶ که حباب مسکن به اوج رسیده بود، یک جوان ۱۸ ساله برای خرید یک ملک نقلی ۵۰ متری و یک پراید باید ۲۲ سال صبر می کرد. این در حالی است که در سال ۸۴ این عدد فقط ۱۵ سال بود.

به این ترتیب طی دو سال ناگهان جوانان به اندازه هفت سال از زندگی عقب ماندند. بعد از ترکیدن حباب مسکن در سال های ۸۷ و ۸۸ امید برای خانه دار شدن دوباره اندکی بیشتر شد. ولی در سال ۹۱ هم بار دیگر اوضاع اقتصادی رو به بدی رفت و دوباره زمان انتظارها افزایش یافت. به طوری که برای خرید همین ملک و خودرو در سال ۹۱ زمان انتظار دوباره به ۲۱ سال رسید.

طلب ۲۷ ساله دهه هشتادی ها

سال ۹۲ روحانی با شعار آشتی با دنیا و بهبود اوضاع اقتصادی روی کار آمد. برجام در ۹۴ به ثمر نشست و با افزایش درآمدهای ارزی و رفع تحریم ها شاخص های اقتصادی تا حدی رو به بهبود بودند. تا این که از سال ۹۶ تلاطمی دیگر در اقتصاد ایران شروع شد و از ۹۷ هم با خروج ترامپ از برجام این تلاطم سرعت بیشتری به خود گرفت.

قیمت دارایی ها از جمله ملک و خودرو با سرعتی غیرعادی افزایش یافت و جوانان هم جا ماندند. به طوری که بر اساس درآمد سرانه برآوردی سال جاری و با توجه به قیمت متری ۴۶ میلیون تومانی مسکن در تهران و بیش از ۲۰۰ میلیون تومانی پراید، زمان انتظار برای خرید این دو کالا به ۴۲ سال رسیده است. این یعنی اگر یک جوان ۱۸ ساله متولد سال ۸۳ بخواهد از الان تمام درآمدش را پس‌انداز کند احتمالا در ۶۰ سالگی می تواند صاحب پراید و یک خانه نقلی شود.

اگر فرض کنیم که ما بخشی از عمرمان را به محل کارمان می دهیم و در عوضش درآمدی کسب می کنیم، یک دهه شصتی باید ۱۵ سال از زندگی اش را می داد تا خانه دار شود و یک دهه هشتادی باید ۴۲ سال بدهد. این یعنی طی سال های ۸۴ تا ۱۴۰۱، نسل دهه هشتادی ۲۷ سال از زندگی عقب مانده و ۲۷ سال عمر از جامعه طلب دارد. پوچ شدن این عمر و زندگی شاید یکی از ریشه های خشم این روزهای نسل جدید باشد.

دویدن و نرسیدن؛ حکایت یک دهه سوخته

اما شاید حالا دهه شصتی ها بپرسند پس چرا بسیاری از آن ها علیرغم کار کردن بیشتر از این سال ها هنوز خانه دار نشده اند. اگر بخواهیم پاسخ این سوال را در یک جمله بدهیم می توان گفت تورم و رشد اقتصادی منفی عامل اصلی این اتفاق بوده است.

طی دهه های اخیر رشد قیمت دارایی ها، از جمله مسکن، بیشتر از تورم و رشد متوسط درآمد مردم بوده است. به این ترتیب قدرت خرید خانوارها مدام آب رفته است.

یک جوان را تصور کنید که ابتدای دهه ۹۰ وارد بازار کار شده است. او امید دارد که اگر حقوقش را جمع کند، بر اساس قیمت ملک در این سال و متوسط درآمدها، بتواند در سال ۱۴۰۳ یعنی بعد از ۱۳ سال صاحب یک خانه نقلی ۵۰ متری شود. او در سال ۹۰ با حقوقش می تواند حدود ۳.۵ متر مربع خانه بخرد.

این جوان تا سال ۹۶ امید به بهبود اوضاع داشت. مجموع متراژی که او تا سال ۹۶ می توانست بخرد به ۲۰ متر می رسد و زمان انتظار برای خرید ۳۰ متر دیگر هم به ۹ سال کاهش یافته بود. اما از ۹۷ همه چیز تغییر کرد. قیمت ملک به طوری بی سابقه افزایش می یافت و خرید مسکن رویا می شد.

در نهایت هم جوانی که امید داشت در سال ۱۴۰۳ خانه دار شود حالا تنها ۲۸ متر خانه خریده است و برای خرید ۲۲ متر باقیمانده باید ۱۷ سال دیگر کار کند. به عبارتی انگار ۱۱ سال کار پوچ انجام داده است و حالا هم چهار سال بیشتر از همان نقطه شروع بدهکار است. به این ترتیب می توان گفت دهه شصتی ها گذشته خود را از دست دادند و حالا هم دهه هفتادی ها و دهه هشتادی ها نگران از دست دادن آینده خود هستند.

بیشتر بخوانید: میانگین قیمت مسکن در تهران همچنان در مدار افزایش است

فردای اقتصاد