آفت دوم مسکن سازی دولتی مشخص شد

به گزارش اخبار ساختمان، مداخله دولت در ساخت مسکن به جای سیاستگذاری برای تامین مسکن از سال ۸۶ شروع شد و از آن زمان، دخالت در سازوکار بازار به شکل قیمت دستوری ساخت مسکن و واگذاری کار به پیمانکاران کم تجربه باعث شد هزینه صاحبخانه شدن در طرح های دولتی تا چند برابر وعده اولیه دولت ها، افزایش یابد.

اکنون نتایج یک بررسی نشان می دهد نفع مالی شرکت های دولتی در تخصیص اعتبار برای آماده سازی زمین ۹۹ ساله به منظور ساخت مسکن به اصطلاح ارزان به عنوان آفت دوم باعث شده شهرهای جدید اطراف کلانشهرها به کانون خانه های فاقد خدمات و امکانات مطلوب شهری تبدیل شوند.

در این بررسی، پرند، پردیس، اندیشه و... حومه های پژمرده معرفی شده اند؛ به طوری که ساکنان این مناطق سال ها از ضروری ترین نیاز سکونتی یعنی مترو محروم بوده اند. درآمد متولیان این شهرها به بودجه های آماده سازی زمین وابسته است و این رابطه مالی دارای تعارض منافع، مانع تامین اعتبار برای مترو و سایر خدمات شهری شده است. بودجه ۱۴۰۳ زمین های ۹۹ ساله برای پردیس و هشتگرد ۳۰۰۰ میلیارد تومان تعیین شده، در حالیکه بودجه ساخت مترو برای این دو، ۹۷ میلیارد تومان است.

شهرهای جدید یا همان حومه های تهران و ۶ کلانشهر دیگر کشور از ابتدای دهه ۹۰ به پیست اصلی ماشین مسکن سازی دولت بدل شد و راننده های پیست تا امروز بدون آنکه ماشین تامین امکانات و خدمات متعارف و مطلوب سکونتی را همزمان و هم سرعت فعال کنند، بی توجه به هشدارهای متعدد کارشناسان درباره تبعات غفلت از ماشین دوم، با اختصاص زمین ۹۹ ساله برای شارژ ماشین اول، صرفا زمین گشایی کردند.

امروز محتوای یک آسیب شناسی رسمی از انحراف منابع بخش مسکن در بودجه های سالانه دولت، علت نشنیدن آن هشدارهای چند ساله را مشخص کرد؛ تعارض منافع دستگاه های دولتی روی زمین های دولتی حومه های شهری.

مگااعتبار آماده سازی زمین ۹۹ ساله

گزارش مرکز پژوهش های مجلس درباره اشکالات بودجه ۱۴۰۳ در بخش مسکن نشان می دهد، دستگاه های دولتی مستقر در چهار شهر جدید اطراف تهران، ۶‌ هزار میلیارد تومان برای آماده سازی زمین ۹۹ ساله برای ساخت مسکن دولتی، از بودجه کشور سهم دارند که برای درک بزرگی این مگااعتبار ۶ همتی کافی است با کل بودجه وزارت راه و شهرسازی مقایسه شود.

بررسی های به عمل آمده در این باره نشان می دهد، ۶ همت اعتبار برای دستگاه های دولتی مسوول پرند، پردیس، هشتگرد و اندیشه برای آماده سازی زمین ۹۹ ساله، معادل یک پنجم بودجه ۲۹ همتی بزرگترین وزارتخانه کشور به لحاظ اعتبار بودجه ای است.

مرکز پژوهش های مجلس وابستگی درآمدی شرکت های دولتی در شهرهای جدید به منابع دولتی تخصیص یافته برای آماده سازی زمین را ریشه عدم تعادل شدید بین سطح خدمات سکونتی و خانه های ساخته شده و جمعیت مستقر معرفی کرده است به طوری که، منافع مالی اعتباراتی که دستگاه ها برای آماده سازی زمین ۹۹ ساله دریافت می کنند مانع از آن می شود که به فکر منابع لازم برای توسعه امکانات اصلی و بدیهی شهرهای جدید برای جذب پایدار جمعیت و خانوار باشند.

مصداق این تعارض منافع دستگاه های دولتی در شهرهای جدید –تعارض منافع از این بابت که شرکت های دولتی مسوول ساخت و توسعه شهرهای جدید از یکسو باید به فکر خدمات شهری و امکانات مورد نیاز شهروندان باشند اما از سوی دیگر منافع مالی آنها در مسیری است (زمین های ۹۹ ساله) که مانع از پرداختن به این خدمات می شود، مقایسه بودجه ای است که برای ساخت مترو اختصاص می یابد و بودجه ای که برای زمین ۹۹ ساله.

میکرواعتبار ساخت مترو برای حومه

اعتباری که در بودجه 1403 برای ساخت متروی پردیس و هشتگرد اختصاص یافته، سرجمع 97 میلیارد تومان است در حالی که اعتبار تخصیص یافته برای آماده سازی زمین 99 ساله برای مسکن سازی در این دو حومه، 3000 میلیارد تومان است. این بدقوارگی شدید در شرایطی است که پردیس فاقد مترو، حومه مرکز است و معضل اصلی ساکنان خانه های دولتی ساز در شهر جدید پردیس، مسافت طولانی جابه‌جایی با خودرو و هزینه های استهلاک و استفاده از خودروی شخصی برای رفت و آمد بین تهران و پردیس است.

آسیب شناسی رسمی بی میلی به سکونت در حومه های پایتخت نشان می دهد، شهرهای جدید اطراف تهران به خاطر نداشتن خدمات هفتگانه زندگی همچون مراکز خرید، تفریحی، فرهنگی و... در سطحی که با امکانات زندگی تهران بتواند رقابت کند، به شهرهای پژمرده تبدیل شده اند و جمعیت مستقر در آنها، سکونت پایدار ندارند و بعد از مدتی به شهرهای دیگر یا پایتخت مهاجرت می کنند.

فقر کلیدی امکانات در شهرهای جدید، مترو است. در جایی مثل پرند یا هشتگرد نیز اگرچه مترو برقرار است اما سرفاصله های طولانی و کمبود شدید ایستگاه مترو در داخل این دو شهر جدید، عملا جای مترو به معنای واقعی را در این دو منطقه شهری خالی گذاشته است.

سرجمع اعتبار امسال مترو برای پردیس زیر 90 میلیارد تومان است در حالی که هزینه ساخت هر کیلومتر متروی متصل به تهران بر اساس اعلام شهردار پایتخت، بالای 1000 میلیارد تومان است.

وضع موجود بودجه های دولتی توسعه سکونتی حومه ها بیانگر انحراف منابع دولتی برای ساخت و تامین مسکن است.

طی 12 سال گذشته، بیش از نیم میلیون واحد مسکونی در قالب طرح های دولتی مسکن سازی روی زمین های 99 ساله در حداقل 10 شهر جدید کشور ساخته شد. بیشترین سهم از این خانه سازی دولتی را حومه های اطراف تهران و کرج به خود اختصاص داده اند.

در پردیس بر اساس آمارهای رسمی مرکز پژوهش های مجلس، جمعیت ساکن طی پنج سال منتهی به 1400 رقمی معادل 55‌ درصد افزایش پیدا کرد؛ این یعنی ساکنان حومه شرقی تهران با خانه سازی های دولتی 1.5 برابر شدند. پیامد این بارگذاری سنگین جمعیتی به افزایش 35 درصدی تردد با خودرو در آزادراه تهران-پردیس منجر شد.

وارونگی حومه های ایران و جهان

وسیله جابه‌جایی ساکنان حومه‌‌ تهران درست برعکس امکانات حمل و نقلی ساکنان حومه های موفق کلانشهرهای جهان است.

در حومه ها، وسیله اصلی جابه‌جایی، مترو است اما در حومه های کلانشهرهای کشورمان به‌رغم آنکه، امکانات شغلی وجود ندارد و ساکنانش به رفت و آمد روزانه به مرکز وابسته هستند، از مترو خبری نیست.

گزارش رسمی مرکز پژوهش های مجلس، اشکالات متعدد در شهرهای جدید را عاملی برای افزایش تعداد خانه های خالی در این شهرها طی سال های گذشته معرفی کرده است. این گزارش به صراحت تاکید می کند، بخش اعظم درآمد شرکت های دولتی عمران شهرهای جدید صرف آماده سازی زمین ها برای ساخت مسکن شده است در حالی که منابع باید با اولویت و فوریت برای ساخت مترو هزینه می شد و اختصاص پیدا می کرد.

دنیای اقتصاد