کوچ اجباری اجاره نشینان به حاشیه شهر

به گزارش اخبار ساختمان، هر ساله با شروع فصل جابه‌جایی و نقل و انتقال مستاجران دغدغه‌های بسیاری برای این قشر از جامعه ایجاد می‌شود؛ اما امسال با وجود شیوع کرونا و مشکلات اقتصادی فراوان اجاره‌بهای مسکن به صورت افسارگسیخته‌ای افزایش یافته است و افزایش تورم و اجاره‌بهای مسکن در شهرهای مختلف استان قزوین ‌شرایط سختی را بر مستاجران تحمیل کرده و این حال ناخوش مسکن ،خانواده‌ها را به کوچ اجباری بسیاری به حاشیه شهرها سوق داده است.

کارشناسان معتقدند با افزایش اجاره‌بها و نقل‌مکان‌ خانواده‌ها به مناطق حاشیه‌ای، لایه‌های اجتماعی دچار به‌هم‌ریختگی شده و هویت اجتماعی خانواده‌ها دچار آسیب می‌شود.

به گفته مسوولان ۵۵ درصد مردم قزوین اجاره نشین هستند و روند افزایش قیمت‌ها تاثیر بسزایی در زندگی این افراد خواهد داشت.

با وجود اینکه در ماه اخیر از انتشار اطلاعیه‌ها و دستورالعمل های در خصوص قوانین افزایش قیمت اجاره‌بها می‌گذرد اما هنوز تب داغ بازار مسکن در قزوین فروکش نکرده است.

در این خصوص برخی مسوولان و کارشناسان در خصوص علل حاشیه‌نشینی و افزایش آسیب‌های اجتماعی به گفت و گو پرداخته‌اند، که در این گزارش آورده شده است.

فقر اقتصادی موجب افزایش بزهکاری می‌شود

یک جامعه شناس و محقق قزوینی با اشاره به افزایش تورم و بالا رفتن قیمت مسکن افزود: افراد فرودست و دهک‌های پایین جامعه که فاقد مسکن هستند در این شرایط روز به روز فقیرتر و فاصله طبقاتی افزایش می‌یابد.

الهام نظری افزود: افزایش قیمت مسکن، شیوع کرونا و کاهش درآمدها به‌عنوان سه عامل مهم و اثرگذار، موجب کاهش دسترسی به مسکن در مناطق شهری شده و این موضوع حاشیه‌نشینی یا اسکان موقت و غیرمتعارف را افزایش داده است.

نظری بابیان اینکه اگر قیمت مسکن تحت کنترل قرار نگیرد ،شاهد افزایش حاشیه‌نشینی خواهیم بود، افزود: حاشیه‌نشین‌ها؛ افرادی هستند که به لحاظ اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، جایگاه مناسبی در جامعه ندارند.

این جامعه شناس افزود: گسترش حاشیه‌نشینی در سطح خرد موجب ایجاد اختلال در امنیت روانی ساکنان شهرها و در سطح کلان موجب ایجاد انواع آسیب‌ها و ناهنجاری‌های اجتماعی می‌شود.

وی تصریح کرد: کوچ اجباری خانواده‌ها از محلاتی که در آن‌ها هویت یافته اند، تاثیرات روحی و روانی بسیار ناخوشایندی بر آن‌ها خواهد گذاشت و علاوه بر این، چنین وضعیتی موجب افزایش اختلافات خانوادگی و ازدیاد طلاق می‌شود.

نظری با بیان اینکه شیوع کرونا و تداوم آن به ‌طور کلی باعث بروز رکود اقتصادی شدید ناشی از تعطیلی کسب و کارها شده است، افزود: بیکاری و فقر اقتصادی موجب بهم ریختن عدالت اجتماعی در جامعه شده بنابراین افراد که با یک ذهنیتی در محلات بهتری زندگی می‌کردند وارد محلات ارزان تر و حاشیه‌ای می‌شوند و آسیب‌های اجتماعی دیگری را رقم می‌زند.

وی اضافه کرد: از بعد کارشناسی بحث زندگی آینده افراد است کسانی که قصد ازدواج داشتند یا تازه ازدواج کردند افزایش قیمت مسکن متوجه این افراد خواهد بود وقتی به آمار طلاق‌ها در سالهای اخیر نگاه می‌کنیم یکی از دلایل اصلی طلاق بیکاری و فقر اقتصادی است.

نظری افزود: داشتن سرپناه هم یکی از نیازهای اصلی در ایجاد خانواده است وقتی این نیاز به مشکل می‌خورد و دستیابی به آن سخت می‌شود و تاب آوری اجتماعی بسیار کاهش یافته بنابراین افرادی که در آستانه ازدواج هستند تعلل بیشتری می‌کنند و کسانی که ازدواج کردند و اوایل زندگی آنهاست مشکلات جدیدی را به واسطه افزایش اجاره و قیمت مسکن متحمل خواهند شد.

این جامعه شناس تاکید کرد: بنابراین می‌توانیم در چشم انداز نزدیک شاهد اختلافات خانوادگی به واسطه عدم دستیابی جوانان به مسکن داشته باشیم و زاویه دیگر آن ازدواج‌های که صورت گرفته افرادی که مستقل شدند از خانواده به دلیل تامین هزینه‌ها مجبور به زندگی در خانواده گسترده خواهند بود که این امر نیز تبعات اجتماعی خاص خود را به همراه خواهد داشت و اختلافات خانوادگی را پی دارد.

وی با بیان اینکه افزایش قیمت مسکن یک پدیده تک بعدی نیست بلکه تبعات محتلف اجتماعی، فرهنگی، خانوادگی افراد را تحت تاثبر قرار می‌دهد، افزود: بالا رفتن میانگین اجاره نسبت به میانگین درآمدها، طبقه متوسط جامعه را فقیرتر کرده و حق انتخاب افراد فاقد مسکن را در شرایط فعلی محدودتر می‌کند.

این محقق و پژوهشگر قزوینی افزود: رشد حاشیه‌نشینی را اگر نتوان نشانه اصلی رشد فقر دانست، اما نمی‌توان از کنار این واقعیت نیز گذشت که هر چه حاشیه‌نشینی گرداگرد شهرهای بزرگ کشور گسترده می‌شود، زنگ خطر فقر هم صدایش را رساتر به گوش مسئولان می‌رساند.

وی اضافه کرد: مهم‌ترین پیامدهای حاشیه نشینی، فرهنگ فقر و محرومیت نسبی است که فقر نه تنها نداشتن درآمد کافی نیست، بلکه شیوه ای از زندگی است که از نسلی به نسل دیگر انتقال می‌یابد.

نظری تصریح کرد: برخلاف نظریه اقتصاد سیاسی که به دنبال عوامل ریشه‌ای فقر در ساختارهای بزرگ‌تر جامعه می‌گردد، فرهنگ فقر، فقر را معلول دیدگاه‌های ذهنی خود افراد فقیر شهری می‌داند. فرهنگ فقر، وضعیتی را نشان می‌دهد که در آن مردم در دام محیطی اجتماعی گرفتار آمده‌اند که ویژگی هایش بی تفاوتی، تسلیم شدن به سرنوشت، نبودن آرمان‌های والا، نگرانی و همزمان با آن استقبال از رفتار بزهکارانه و تایید آن است.

وی افزود: هر چه امکانات پیشرفت و ارتقا در افراد و گروه‌های مرجع دیگر که خود را با آن‌ها مقایسه می‌کنند بیشتر باشد، انتظارهای این افراد بیشتر می‌شود و یک نوع احساس بی عدالتی نسبی به وجود می‌آید و موجب ایجاد نارضایتی عمیق و گسترش محرومیت نسبی در میان این اقشار جامعه می‌شود. این امر گاهی می‌تواند همچون بشکه باروت برای ایجاد آشوب‌های اجتماعی عمل کند.

سقف اجاره بهای مسکن در قزوین اجرایی نمی‌شود

علی فکوری از صاحبخانه‌های قزوینی که در یکی از مشاورین املاک به مقررات تعیین شده معترض است در این خصوص گفت: امروز قیمت ملک من نزدیک به چند برابر افزایش یافته این در شرایطی است که هنوز مجبورم با رقم قبلی ملک را به مستاجر اجاره بدهم که اصلا منطقی نیست.

فکوری افزود:من با همین اجاره‌های ماهیانه زندگی می‌کنم و اگرچه تلاش می‌کنم که سخت گیری نسبت به مستاجرین نداشته باشم اما واقعا با این رقم تعیین شده حتی نمی‌توانم ملزومات اساسی زندگی خود را تهیه کنم این در شرایطی است که بیشتر مالکین استان نیز وضعیت بنده را دارند و با این وضعیت ترجیح می‌دهیم خانه‌های خود را اجاره ندهیم به امید این که طی چند ماه آینده وضعیت به حالت ثبات برسد.

محبوبه هاشمی نیز از دیگر صاحبخانه های قزوینی معتقد است: هنوز مدیریت درستی برای کنترل اوضاع صورت نگرفته است نمی‌توان انتظار داشت زمانی که قیمت کالاهای اساسی تا این اندازه رشد پیدا کرده و هزینه زندگی تا این اندازه بالا رفته است صاحبخانه از اصلی‌ترین منبع درآمد خود چشم پوشی کند.

هاشم کشاورز از فعالین در صنف مشاورین املاک در استان قزوین است، در این خصوص گفت: همه تلاش ما تدوین قراردادهایی است که به نفع هر دو طرف باشد اما با تورمی که امروز در کشور شاهد هستیم صاحب‌خانه‌ها در استان قزوین به هیچ وجه زیر بار افزایش 15 درصدی اجاره بها نمی‌روند.

کشاورز اضافه کرد: بسیاری از معاملاتی که امروز در مشاورین املاک به ثبت می‌رسد جنبه صوری داشته یا این که همه واقعیت به ثبت نمی‌رسد و صاحب خانه و مستاجر در منزل به توافق می‌رسند و مابقی هزینه را پرداخت می‌کنند.

این فعال صنفی خاطرنشان کرد: هنوز نمی‌توان به خوبی برای این موضوع چاره‌ای اندیشید اما آنچه واضح است این که واقعا صاحبخانه هم چاره ای ندارد و بخشی از منبع زندگی آنها از این راه تامین می‌شود.

حاشیه نشینی معضلی که بازار مسکن رقم می‌زند

رییس اتحادیه مشاوران املاک استان قزوین گفت: افزایش اجاره‌بها، موجب شده تا شهروندان قزوینی برای اجاره منزل به سوی مناطق حاشیه شهر بروند.

یوسف عبدی افزود: با این روند بازار مسکن امکان افزایش حاشیه نشینی وجود دارد چراکه مردم در داخل شهر قادر به خرید و تهیه مسکن نیستند و حاشیه نشینی هم معضلات خود را به دنبال دارد.

وی اظهار داشت: فاصله گرفتن از تولید انبوه موجب افزایش تقاضا در زمینه اجاره نشینی شده و این در حالی است که امروز با این شرایط همچنان با کمبود عرضه مسکن اجاره‌ای در استان مواجه هستیم.

این مسوول با بیان اینکه ساخت و سازهای انبوه ثبات قیمت را در بازار ایجاد می‌کند، تصریح کرد: از دهه ۹۰ تاکنون مسکن انبوه در استان ساخت نشده و کاهش توان مالی مردم برای خرید مسکن، تقاضا را برای اجاره‌نشینی افزایش داده، در حالی که افزایش تقاضا با کمبود عرضه مواجه شده و همچنین سیر صعودی اجاره‌بها را به دنبال داشته است.

عبدی ادامه داد: هم اکنون قیمت اجاره بها در شمال و جنوب شهر قزوین چندان تفاوتی ندارد و به دلیل تدوین دستورالعمل‌های تعیین افزایش قیمت نرخ مسکن بیشتر معاملات به داخل خانه‌ها کشانده شده و مالکان با نرخ دلخواه خود قراردادها تعیین می‌کنند.

وی اضافه کرد: با توجه به وضعیت آشفته بازار مسکن در استان قزوین، این انتظار وجود دارد مسوولان وارد میدان شده و با اتخاذ تدابیری مناسب رویای خانه دار شدن خانواده‌ها را به واقعیت تبدیل کرده و آرامش را به بازار مسکن بازگردانند.

مناطق حاشیه نشین شهری، مستعد بروز آسیب‌های اجتماعی است

مدیرکل امور اجتماعی و فرهنگی استانداری قزوین گفت: مناطق حاشیه نشین به دلیل فقر اقتصادی و فرهنگی مستعد بروز آسیب‌های اجتماعی هستند و برای جلوگیری از ناهنجاری‌های اجتماعی باید برنامه ریزی و راهکار عملی ارائه شود.

مریم بیدخام افزود: قزوین به‌عنوان یکی از استان‌های صنعتی کشور در دهه‌های اخیر و به‌تبع جریان‌های اقتصادی به‌شدت تحت تأثیر پدیده حاشیه‌نشینی قرارگرفته است.

وی ادامه داد: سکونتگاه‌های غیر رسمی مناطقی از شهر است که عده‌ای به دلیل فقر و بدون برنامه‌ریزی در محدوده اراضی دولتی اقدام به ساخت و ساز کرده‌اند که این در هر نقطه از شهر می‌تواند وجود داشته باشد.

این مسوول با اشاره به افزایش قیمت مسکن اظهار داشت: این روزها تورم قیمت مسکن و همچنین افزایش اجاره بها به معضل جدی برای مردم و به ویژه افراد فاقد مسکن تبدیل شده است ،هر روزه نرخی متفاوت و بالا برای اجاره بها اعلام می‌شود و این قیمت‌ها غیر از مشکلات اقتصادی که به جان مردم انداخته، معضلات اجتماعی بسیاری را هم در پی خواهد داشت.

بیدخام ادامه داد: علاوه بر آن هر ساله با شروع فصل جابه‌جایی و نقل و انتقال مستأجران دغدغه‌های بسیاری برای اقشار آسیب‌پذیر جامعه ایجاد می‌شود، امسال به دلیل شیوع کرونا و مشکلات اقتصادی فراوان اجاره‌بهای مسکن هم به صورت چشمگیری افزایش یافته است و این موضوع و بیکار شدن بسیاری از مشاغل خدماتی و برخی از حرف که باعث تعطیلی کسب و کار ها شده گرانی مسکن را به مشکل جدی برای این قشر از جامعه تبدیل کرده است.

این مسوول اضافه کرد: چرا که این موضوع مانعی جدی سر راه ازدواج جوانان خواهد بود و به همین علت یکی از دلایلی که آمار سن ازدواج را بالا برده این موضوع بوده و سد بزرگی را پیش روی جوانان ایجاد کرده است.

مدیرکل امور اجتماعی و فرهنگی استانداری قزوین خاطرنشان کرد: از طرف دیگر با وجود تورم و افزایش قابل توجه قیمت‌های مسکن و اجاره بها شاید زمان آن فرا رسیده باشد که جوانان با آسان‌گیری در امر ازدواج چه از حیث برگزاری مراسم و آداب و رسوم دست و پاگیری که جز تحمیل هزینه‌های سنگین به خانواده‌ها نتیجه دیگری در برندارد و چه از منظر ساده زیستی با شروع یک زندگی توام با صداقت و علاقه در مسیر زندگی بتوانند همراه و همدوش هم زندگی خود را بسازند.

وی افزود: چرا که با این وضعیت تورم اگر جوانان در صدد یک زندگی مستقل با تدارک تمامی جوانب آن باشند شاید تشکیل خانواده برای آنها به این زودی‌ها میسر نشود .

بیدخام تاکید کرد: خود جوانان نیز باید باور کنند که با شروع یک زندگی ساده، می‌توانند زندگی خود را آغاز کنند و آینده روشنی را برای خود رقم بزنند.

وی اضافه کرد: دولت نیز وظیفه دارد در راستای حمایت از اقشار محروم جامعه و با توجه به تعطیلی برخی از کسب و کارها و متضرر شدن اقشار آسیب‌پذیر جامعه برنامه حمایتی از آنها داشته باشد.

این مسوول اجرای طرح اقدام ملی تامین مسکن را گام مهمی جهت خانه‌دار شدن افراد نیازمند دانست و اظهار داشت: باید دستگاه‌های اجرایی برای تسهیل فرایند واگذاری زمین و اجرای کامل این پروژه و کاهش زمان تحویل به متقاضیان، تلاش و همکاری خود را مضاعف کنند.

ایرنا