خرپشته چیست؟

به گزارش اخبار ساختمان، یکی از فضاهای آپارتمان ها که همچنان جایگاه خود را در بین مشاعات ساختمان حفظ کرده، خرپشته ها هستند. فضاهایی مانند خرپشته، بالکن ، تراس، حیاط خلوت یا نظایر آن، فارغ از اختصاصی یا مشاع بودن و متراژ غالبا محدود به ویژه در زندگی های امروزی، کارکردهای بسیار و کاربردهای مختلف پیدا کرده اند.

در این میان، خرپشته که پاگرد پشت بام نیز نامیده می شود در منازل قدیمی برای استفاده صاحبخانه به عنوان انباری یا حتی اتاقک دنج استفاده می شد اما امروزه در آپارتمان هایی که هر طبقه آن دارای چندین واحد مسکونی است، خرپشته یک فضای اختصاصی نیست و متعلق به تمامی ساکنان ساختمان است.

بر این اساس با توجه به مقررات ملی ساختمان، ساخت و طراحی خرپشته ها نیازمند رعایت استانداردها و الزامات خاصی است که در صورت عدم رعایت آن جریمه و حتی تخریب در انتظار سازندگان خواهد بود.

خرپشته ساختمان چیست؟

خرپشته علاوه بر معنای لغوی بار بزرگ، به معنی اتاق کوچک واقع در پشت بام که به راه پله متصل است ؛ به عبارت دیگر ورودی پشت بام به راه پله است. این اتاق اگر بزرگ تر ساخته شود می توان به عنوان یک نیم طبقه مسکونی نیز از آن استفاده نمود.

خرپشته در ساختمان های جدید به عنوان ورودی پشت بام در نظر گرفته می شود اما می تواند کاربردهای دیگری هم شامل شود. به طور مثال در بعضی ساختمان ها از فضای خرپشته برای ساخت انباری، کارگاه، روف گاردن و… استفاده می شود. در حقیقت خرپشته در ساختمان های کشور ما همان نقش اتاق زیر شیروانی را بازی می کند با این تفاوت که فضای غالب آن فاقد سقف است.

خرپشته و اتاق آسانسور

در پشت بام برخی ساختمان ها ارتفاع یک بخش بیشتر از سایر بخش ها است. در طراحی این ساختمان ها اتاق موتورخانه آسانسور با خر‌پشته یکی در نظر گرفته شده است.

طبق ضوابط مربوطه در این شرایط، ارتفاع خر‌پشته باید بالاتر از پشت بام و هم تراز سقف اتاق آسانسور ساخته شود.

طراحی بام

گذاشتن كد ارتفاعی برای بام (بالای داكت، سقف پاسیو، خرپشته و دیوار جان پناه) لازم و ضروری است. طراحی جان پناه با ضخامت 20 سانتی متر و ارتفاع 80 سانتیمتر و یا ضخامت 10 سانتیمتر و ارتفاع 70 سانتیمتر بایستی انجام شود.

اگر كه اتاق موتور آسانسور با اتاق خرپشته به صورت یک اتاق طراحی شود، در این شرایط ارتفاع خرپشته باید بالاتر و هم تراز ارتفاع بام بالای آسانسور طراحی شود. در کل ارتفاع خرپشته و فضای بالای آسانسور بایستی 280 سانتیمتر از بام مسكونی طراحی شود.

هم چنین بهتر است دودكش ها كنار خرپشته طراحی نشود. بهتر است داكت روی بام كنار پاسیو یا در كنار بنا و یا حاشیه ستون قرار گیرد، زیرا در صورت ارتباط با زیرزمین ممكن است برای طراحی پاركینگ ایجاد مشكل كند.

در مورد اصول شیب بندی یا كروم بندی، بهتر است این موارد رعایت شود:

*  حداكثر 100 مترمربع را به حفره فاضلاب انتقال دهد.

*  طول كروم بندی حداكثر هفت متر است.

*  فاصله كروم بندی ها بهتر است حداكثر سه متر باشد.

*  گوشه های بام باید به كروم بندی متصل باشند و مثلث بندی شوند.

*  كف پاسیو و خرپشته باید شیب بندی شود.

*  شیب كروم بندی 1 الی 2 درصد است.

*  كد ارتفاعی تمام طبقات از صفر معبر عمومی در نظر گرفته شود.

*  سقف، محافظ پاسیو و داكت و دودكش، بایستی بین 15 تا 30 سانتیمتر بیشتر از اطراف حفره اصلی طراحی شود.

*  به ازای هر 100 متر مربع یک كفشور ترجیحاً در كنار پاسیو یا كناره های بنا و در نهایت كنار ستون طراحی شود.

قوانین ساخت خرپشته

طبق قوانین شهرداری ساخت خرپشته مجاز نیست و به بعد از دریافت مجوز پایان کار موکول می ‌شود. در صورت توافق ساکنان، ساخت این واحد انجام می شود و تبعات آن بر عهده همگی است. تخلف معمولا با پرداخت جریمه به شهرداری حل می ‌شود اما بعضا ممکن است شهرداری به تخریب آن حکم دهد و شامل مجوز نباشد.

در پشت ‌بام برخی ساختمان ‌ها ارتفاع یک بخش بیشتر از سایر بخش ‌هاست و اتاق موتورخانه آسانسور با خرپشته یکسان است. طبق ضوابط در این شرایط، ارتفاع خرپشته باید بالاتر از پشت ‌بام و هم تراز سقف اتاق آسانسور باشد.

در این رابطه، بر اساس ضوابط صدور پایان کار ساختمان شهرداری، ارتفاع اتاقك آسانسور از ارتفاع خرپشته نباید بیشتر شود و حداكثر ارتفاع آن 2.8 متر است.

در مجموع برای ساخت خرپشته اصول و استانداردهای زیر باید رعایت شود:

*  ارتفاع خرپشته در ساختمان ‌هایی که خرپشته و اتاق آسانسور یکی هستند باید 280 سانتی ‌متر بالاتر از سقف (بام) ساختمان باشد.

*  توصیه می شود دودکش در کنار خرپشته طراحی نشود.

*  کف خرپشته به منظور تخلیه آب ناشی از بارندگی باید شیب ‌بندی شود.

*  ارتفاع مفید خر پشته، حداکثر 2 متر و 20 سانتی ‌متر است.

ساخت جان پناه برای خرپشته

طبق ضوابط شهرداری و برای جلوگیری از خطرهای احتمالی، تمام ساختمان ها باید دارای جان پناه باشند. جان پناه دیواری است که دور تا دور بام ساختمان کشیده می شود.

در صورتی که خرپشته ساختمان با بام یکی باشد جان پناه را با یکی از استاندارهای زیر می سازند:

-  ضخامت ۲۰ سانت و ارتفاع ۸۰ سانت

-  ضخامت ۱۰ سانت و ارتفاع ۷۰ سانت

پس از ساخت جان پناه برای جلوگیری از آسیب دیدن آن بر اثر شرایط جوی، سطح آن را با سنگ، سیمان و یا فلز پوشش می دهند. دقت کنید که این سطح باید دارای شیب به سمت بام خرپشته باشد تا در صورت بارندگی آب اضافه به سرعت تخلیه شود.

فضای خرپشته چقدر است؟

در صورتی که متراژ ساختمان زیاد باشد از خرپشته می توان به عنوان یک واحد مسکونی یا تجاری استفاده کرد. بر اساس قوانین شهرداری ساخت خرپشته بعد از دریافت مجوز پایان کار ممکن است. مزایا و عواقب حقوقی مکان به عهده کلیه ساکنین ساختمان است. طبق مقررات ساخت خرپشته، شهرداری می تواند پس از دریافت جریمه به این مکان مجوز دهد یا آن را تخریب نماید.

طراحی نما خرپشته

در طراحی نمای خرپشته بهتر است از مصالحی استفاده کنید که طرح قالب نمای ساختمان را تشکیل داده اند. البته در صورت جدا کردن خط بام با بافتی متفاوت، نمای جذاب تری ایجاد می شود.

علاوه بر این یک راهکار خوب برای استفاده از فضای خرپشته ساخت روف گاردن و گلخانه در آن است. این یک مورد منع قانونی ندارد و معمولاً با رضایت تمام اهالی ساختمان همراه است.

استاندارد درب خرپشته

درب های ساختمان ها، بنا به نیاز کارفرما و محیط استفاده در ابعاد مختلف قابل ساخت هستند و بنا به استانداردها و تجربیات، ساخت انواع درب در ابعاد و متریال های مختلف رایج است.

در این میان درب خرپشته از پروفیل ساخته می شود که نوع پروفیل آن عبارتند از: کلاف برای ساخت چارچوب سپری که برای چارچوب استفاده می شود و برای شیشه خور و ورق خور آن نیز همان سپری استفاده می شود زیرا درب باید به سمت بیرون باز شود.

پوشش سقف خرپشته

برای سقف خرپشته به منظور مقابله با شرایط جوی و ورود پرندگان، باید پوشش مناسب مانند پوشش های نورگیر و عایق صدا در نظر گرفت تا در مکان های شلوغ یا هنگام باران شدید، مزاحمت ایجاد نکند.

یکی از گزینه ها که برای پوشش سقف پاسیو نیز استفاده می شود، نورگیر حبابی است اما به دلیل گران قیمت بودن چندان توصیه نمی شود.

گزینه دیگر نورگیر پلی کربنات به عنوان یک متریال مقاوم و سبک است که طی سال های اخیر کاربرد فراوانی در صنعت ساختمان پیدا کرده و برای انواع پوشش سقف در خرپشته و فضاهای دیگری مانند پارکینگ، سونا، استخر، آلاچیق، حیاط خلوت و پاسیو استفاده می شود.

با توجه به اینکه در خرپشته، بار زیادی بر روی سقف وارد نمی شود و مقاومت مصالح در برابر شرایط جوی اهمیت دارد، استفاده از نورگیر پلی کربنات می تواند مسیر سریع برای پوشش سقف در این فضا باشد و در عین حال موجب زیبایی خرپشته شود.