آشنایی با نعل درگاه و اصول نصب و اجرای آن

به گزارش اخبار ساختمان، درها و پنجره ها از جمله نقاط حساس در ساختمان ها محسوب می شوند. به دلیل وجود فضای خالی ناشی از ایجاد حفره در دیوار پیش بینی اقداماتی به منظور جبران این کمبود بسیار مهم است. نعل درگاه یکی از اجزای ساختمان است که به منظور تحمل بخشی از وزن سازه که در بالای فضای خالی در و پنجره قرار می گیرد اجرا می شود. در این مقاله قصد داریم به معرفی کامل نعل درگاه بپردازیم پس با ما همراه باشید.

نعل درگاه چیست؟

نعل درگاه (Lintel) المانی ست که در محل هایی که دیوار در فاصله ای بالاتر از سطح زمین شروع می شود نصب می شود تا بتواند وزن دیوار را تحمل کند و از ریختن آن ممانعت به عمل آورد. از نعل درگاه در دیوارچینی معمولا بالای چهارچوب در و بالای پنجره ها استفاده می شود.

نعل درگاه در واقع نوعی تیر به حساب می آید که در بالای چهارچوب در یا پنجره به منظور جبران فضای خالی نصب می شود و وظیفه آن تحمل بار است. از نعل درگاه به منظور نگهداری دهانه ها و بازشوها باید استفاده شود. در ساخت نعل درگاه از مواد مختلفی استفاده می شود که چوب، تیرآهن و بتن از جمله آن هاست.

انواع نعل درگاهی

نعل درگاهی را به طور عمده بر اساس مصالحی که در ساخت آنها مورد استفاده قرار‌ می گیرد دسته بندی‌ می کنند. بر همین اساس‌ می توان به چند نوع زیر اشاره کرد.

نعل درگاه فلزی

اجرا و نصب این نوع از نعل درگاهی بسیار ساده است و از طرفی هم‌ می توان در اسکلت های مختلفی به کار برد. این نوع از نعل درگاهی از دو تیرآهن که به هم متصل شده اند ساخته‌ می شود.

نحوه اجرای آن هم به این گونه است که ابتدا دو تیرآهن را با توجه به اندازه درگاه و بارهای وارد شده بر آن در فاصله مناسب از یکدیگر قرار‌ می دهند سپس از طریق جوش آن را به یکدیگر متصل‌ می کنند.

قبل از نصب نعل درگاهی فلزی باید از صاف و تراز بودن سطح دیوار جانبی که قرار است نعل درگاهی روی آن قرار بگیرد اطمینان حاصل شود. بعد از نصب نعل درگاهی عملیات دیوارچینی روی آن ادامه‌ می یابد.

از این نوع نعل درگاه به دلیل استحکام و قدرت زیاد آن، به هنگامی که وزن دیوار بالای آن زیاد باشد، استفاده می کنند. مثلاً مواقعی که دیوار چینی بالای نعل با استفاده از آجر فشاری انجام شده باشد، به دلیل وزن زیاد آجرها، از نعل درگاه ساخته شده از تیرآهن (فلزی) استفاده می شود.

نعل درگاه بتنی

نعل درگاه بتنی در واقع یک تیر بتنی مقاوم است و برای اینکه در برابر نیروهای کششی نیز مقاوم باشد آن را با میلگرد مسلح کرده اند. استفاده از این نوع نعل درگاه بیشتر در سازه های با اسکلت بتنی دیده‌ می شود.

برای ساخت آن ابتدا میلگرد‌ها را با توجه به اندازه درگاه برش‌ می دهند و سپس با استفاده از خاموت ها به یکدیگر وصل‌ می کنند. مانند نعل درگاه آهنی، برای مواقعی که وزن بالای نعل درگاه زیاد باشد، مورد استفاده قرار می گیرد

علی‌رغم تمامی مزایایی که استفاده از این نوع نعل درگاهی به همراه دارد، استفاده از آن با نقاط ضعفی نیز همراه است که زمان بر بودن اجرای آن را‌ می توان به عنوان نقطه ضعف اصلی آن در نظر گرفت.

نعل درگاه چوبی

نعل درگاهی چوبی نیز اگرچه امروزه با رواج پیدا کردن انواع دیگر نعل درگاهی چندان مورد استفاده قرار نمی گیرد اما در سالیان نه چندان دور بسیار پرکاربرد بودند.

این نوع از نعل درگاه معایبی همچون مقاومت پایین در برابر رطوبت و آسیب پذیر بودن در برابر حشراتی مانند موریانه همراه است که برای پیشگیری از این مساله تیرهای چوبی را به مواد نفتی یا سموم ضد موریانه آغشته می کنند.

برای ساخت این نوع از نعل درگاه ها، از تیرهای چوبی که دارای مقطع چهار تراش یا گرد هستند و مقاومت بالایی دارند، استفاده می شود.

در مورد نعل های چوبی که هر از گاهی در برخی از سازه های امروزی مورد استفاده قرار‌ می گیرند باید توجه داشت که اگر عرض درگاه کوتاه یا نیروهای وارد شده بر آن کم هستند‌ می توان به طریق معمول دیوارچینی را روی آن در پیش گرفت اما اگر عرض درگاه یا نیروهای وارد شده بر آن زیاد است باید قبل از شروع دیوارچینی یک قوس آجری روی نعل درگاهی اجرا شود.

نعل درگاه قوسی

یکی دیگر از روش‌هایی که در گذشته برای انتقال بار بالای درگاه ها مورد استفاده قرار‌ می گرفت، استفاده از نعل درگاهی قوسی شکل بود. این نوع از نعل های درگاهی را‌ می توان در بسیاری از سازه های قدیمی مانند ساختمان ها و پل ها مشاهده کرد. امروزه نیز در بسیاری از سازه های که با معماری سنتی ساخته شده اند استفاده از این نوع نعل درگاهی مشاهده‌ می شود.

نکات اجرایی نعل درگاهی

*  در صورتی که ساختمان چند درگاه در کنار هم دارد باید از نعل درگاه به صورت سرتاسری استفاده کرد.

*  عرض نعل درگاهی باید برابر با عرض دیوار باشد.

*  برای جلوگیری از زنگ زدن نعل درگاهی بهتر است تا به کمک ضد زنگ آنرا پوشش دارد. چرا که روی نعل درگاهی معمولا گچ کشیده می شود که خاصیت خورندگی بالایی دارد. همچنین در طول زمان پوسیدگی نعل درگاهی زیر گچ می تواند باعث تغییر رنگ دیوار شود و منظره نامناسبی ایجاد کند. 

*  نعل درگاهی طبق ظوابط باید حداقل 20 تا 25 سانتیمتر روی دیوارهای جانبی قرار بگیرد هر چند در مواردی که طول درگاه زیاد است این مقدار می تواند طبق ضوابط تغییر کند و حداقل 50 سانتیمتر باشد.

*  نعل درگاهی باید در ارتفاع مناسب نصب شود. تغییر ارتفاع نعل درگاهی در آینده سخت و هزینه بر است.

چک لیست کنترلی نحوه اجرای نعل درگاه پنجره و درب ها

-  کنترل سایز آهن طبق نقشه

-  کنترل تکیه گاه مناسب برای نعل درگاه

-  تراز بودن تکیه گاه ها

-  رعایت فاصله دو تیر آهن

-  رعایت مهارکردن دو تیرآهن به یکدیگر

-  حفاظت در مقابل زنگ زدگی

-  اندازه بستر تکیه گاه تیرآهن از ارتفاع تیرآهن کمتر نباشد

نحوه تعمیر انواع نعل درگاه چگونه است؟

نعل درگاه آجری: همیشه خطر شکستن دیوار آجری وجود دارد. در این نوع دیوار، به دلیل بارهای وارده و هم‌چنین اثرات حرارتی ترک به وجود می آید. روش های مختلفی برای اصلاح ترک وجود دارد:

تزریق دوغاب

روش مرسوم برای رفع ترک ها، تزریق دوغاب بتنی است. برای اجرا این روش، از یک مکان تزریق را شروع می کنند و با فشار به اطراف بستر هدایت می کنند. می توان از طریق لوله ای کوچک نفوذ و پرشدن ترک را مشاهده کرد.

قرار دادن سیم فلزی

سیم یا میله هایی در داخل دیوار وارد می کنند و از آن برای انتقال بار کششی به نواحی دیگر و توزیع یکنواخت آن استفاده می کنند.

نعل درگاه چوبی: در هنگام تخریب شدن نعل درگاه چوبی بهتر است بجای اصلاح المان آن را تعویض کنید. اما هنگام تعویض از نگهدارنده مناسب استفاده شود تا رانش به سمت پایین رخ ندهد و کل دیوار خراب نشود و یا ترک های دیگری در دیوار به وجود نیاید.

نعل درگاه فولادی: اگر از المان فولادی استفاده شد، تعمیر و نگهداری دوره ای باید رعایت شود و در هنگام آسیب المان، همان طور که در مورد چوب گفته شد، بهتر است جایگزین انتخاب شود.

سخن پایانی

نعل های درگاهی از اجزای ساختمان هستند که در بالای درگاه یا همان در و پنجره اجرا می شوند. اندازه و مشخصات نعل های درگاهی تا درجه زیادی به ویژگی های درگاه همچون عرض آن بستگی دارد. انواع مختلفی از نعل های درگاهی وجود دارند که نوع فلزی و بتنی از رایج ترین آن ها هستند.

بیشتر بخوانید: وال پست و هدف از جرای آن در ساختمان چیست؟