میلگرد همبندی چیست و چگونه اجرا می شود؟

به گزارش اخبار ساختمان، همبندی فونداسیون با میلگرد یکی از روش های بسیار رایج و مجاز برای اجرای همبندی ساختمان است. در این روش با استفاده از میلگرد موجود در فونداسیون ساختمان و یک میلگرد فولادی اضافی، همبندی انجام می شود. هزینه اجرای همبندی فونداسیون با میلگرد فولادی اضافه در مقایسه با هادی های کلاسیک کم تر است.

با توجه به حساسیت بالای این کار و اهمیت آن در حفظ ایمنی ساختمان، لازم است تا تمامی نکات لازم در همبندی اسکلت فلزی در نظر گرفته شوند. در ادامه شرایط لازم برای اجرای همبندی فونداسیون با میلگرد مورد بررسی قرار می گیرد.

همبندی چیست؟

از دیرباز تاکنون ساختمان ها در معرض آتش سوزی حاصل از اتصال برق یا برخورد صاعقه قرار داشتند. به همین دلیل مهندسان به دنبال استفاده از راهی برای جلوگیری از بروز چنین خطرات و خسارات مالی و جانی بوده اند. یکی از بهترین راه ها برای کنترل و دفع این خطرات، استفاده از همبندی فونداسیون با میلگرد است.

تمام تجهیزات فلزی ساختمان با استفاده از روش همبندی (Equipotential Bonding) به هم متصل و هم پتانسیل می شوند تا دیگر اختلاف پتانسیل و خطراتی مانند برق گرفتگی وجود نداشته باشد. البته باید گفت وجود پتانسیل بزرگ، به خودی خود برای انسان خطرناک نیست اما آنچه خطرناک است، قرار گرفتن در معرض یک اختلاف پتانسیل بزرگ است. در روش همبندی، با اتصال الکتریکی تمامی سازه های فلزی به یکدیگر، از شکل گیری اختلاف پتانسیل خطرناک (و عبور جریان الکتریکی) بین آن ها جلوگیری می شود.

در اصل، همبندی به معنی کم کردن اندازه ولتاژ تماس در ساختمان و نقاطی است که عبور جریان از زمین اتفاق می افتد. برای این منظور با استفاده از یک هادی که دارای سطح مقطع بزرگ و مقاومت الکتریکی کم باشد، اسکلت هادی ساختمان و بدنه هادی بیگانه (مثل لوله کشی فلزی) به یکدیگر متصل می شوند و با این کار، تمام نقاط سازه هم پتانسیل می شوند. هادی که در همبندی استفاده می شود، می تواند سیم مسی، تیر فلزی، میلگرد، ستون و یا تسمه باشد.

میلگرد همبندی چیست؟

به میلگردی که در روش همبندی به عنوان هادی جریان الکتریکی استفاده می شود، میلگرد همبندی می گویند. استفاده از میلگرد همبندی به شما کمک می کند تا از برق گرفتگی با شدت پتانسیل الکتریکی بالا، جلوگیری کند. همچنین قسمت های مختلف سازه (بدنه، تأسیسات الکتریکی و غیر الکتریکی) را با کمک یک هدایت کننده الکتریکی، به سطح مقطع مناسب متصل کند تا هیچ اختلاف پتانسیلی بین سازه ها وجود نداشته باشد.

میلگرد همبندی در صنعت ساختمان ‌سازی به ‌منظور کاهش آسیب و خسارات آتش‌ سوزی ناشی از برق ‌گرفتگی در سازه، مورد استفاده قرار می گیرد. پدیده ای که موجب می شود تا برق گرفتگی اتفاق بیافتد، اختلاف پتانسیل است. اگر که اختلاف پتانسیل زیاد باشد، ممکن است موجب برق گرفتگی و در موارد شدیدتر منجر به مرگ شود.

در اینجاست که نقش میلگرد همبندی نمایان می شود. البته به جز برق گرفتگی، این میلگرد کاربرد مهم دیگری نیز دارد. اگر که اختلاف پتانسیل به وجود بیاید ممکن است این اختلاف پتانسیل باعث ایجاد گرما و جرقه شود. همچنین برخورد سیم نول و فاز به یکدیگر، موجب جرقه شده و در نتیجه ممکن است در ساختمان آتش سوزی اتفاق بیافتد.

انواع همبندی

همبندی به دو دسته همبندی اصلی و اضافی یا تکمیلی تقسیم می شود.

1. همبندی اصلی

در همبندی اصلی یا بنیادی اتصال به زمین داریم که اختلاف پتانسیل را به زمین انتقال می دهد در نتیجه این اختلاف صفر می شود. تمامی قسمت های فلزی سازه از میلگرد تا لوله آب گرفته تا سیم برق و تلفن از قسمت های تشکیل دهنده همبندی اصلی هستند.

2. همبندی اضافی یا تکمیلی

همبندی تکمیلی را بیشتر در محیط های مرطوب می توان یافت زیرا در این محیط ها احتمال برق گرفتگی بیشتر است. این نوع همبندی در تمامی دستگاه هایی که در این محیط ها به کار گرفته می شوند نیز دیده می شود. مثل: پریز های برق یا ماشین لباسشویی.

مشخصات و سایز میلگرد همبندی

با توجه به گران بودن مس، معمولاً از میلگرد در همبندی استفاده می شود. برای اجرای میلگرد همبندی می توان از هردو نوع میلگرد ساده و آجدار استفاده کرد. اگرچه نوع و گرید آرماتور (A1, A2, A3, A4) تفاوت چندانی در کاربرد آن ایجاد نمی کند، اما سایز آن تأثیر قابل توجهی در عملکرد و کارایی همبند دارد. همچنین قیمت میلگرد ساده معمولا مقداری بیشتر از نوع آجدار است.

طبق نظر کارشناسان و مهندسان، سایز آرماتور نباید کمتر از هشت میلیمتر باشد. در صورتی که سطح مقطع 95 میلیمتر یا بیشتر باشد از آرماتورهای ساده یا آجدار سایز 10 برای همبندی استفاده می شود. همچنین روش اتصال هادی ها باید به گونه ای باشد که کمترین مقاومت الکتریکی را ایجاد کند. میلگردهایی که می خرید، باید قابلیت جوشکاری داشته باشند تا بتوان با استفاده از آن ها، شبکه همبندی ایجاد کرد.

نحوه اجرای میلگرد همبندی چگونه است؟

اجرای میلگرد همبندی در دو مرحله انجام می شود که یک مرحله قبل از بتن ریزی و هم‌ زمان با اجرای فونداسیون ساختمان که در تمامی طبقات ساختمان انجام می شود، صورت می گیرد و دیگری بعد از بتن ‌ریزی انجام می شود که این مرحله نیز دارای قسمت های مختلفی است.

در زمان اجرا در مرحله فونداسیون تمامی ستون های سازه باید به همدیگر وصل شوند و شبکه ای از میلگرد همبندی از آن ایجاد کنند.

میلگردهای همبندی در این مرحله از سقف سازه باید ۲۰ متر از هم فاصله داشته باشند و در پشت بام هم تمامی تیرها به یک هادی الکتریکی وصل شوند. در مرحله آخر هم آسانسور سازه باید به شبکه همبندی متصل شود.

اگر به هر دلیلی همبندی در زمان اجرا انجام نشد، می توانید بعد از بتن ریزی این عملیات را انجام دهید.

در این روش باید سیم مسی بدون روکش تهیه کنید و مانند روش قبلی به بتن کف طبقات، بتن بام و سایر مکان ها اتصال دهید. برای انجام بهتر همبندی در طبقات مختلف بهتر است، در کنار ستون های ساختمان از سیم مسی استفاده کنید تا اتصال به بهترین نحو ممکن انجام گیرد.

حتما به این نکته توجه داشته باشید که اگر شبکه همبندی نیز در ستون ها پیش از بتن ریزی انجام نشده باشد، باید پس از آن صورت گیرد وگرنه شبکه همبندی سازه به طور کل قطع می ‌شود.

مزایای همبندی با میلگرد چیست؟

هرکدام از هادی هایی که برای این فرایند استفاده می شوند، مزایا و معایب خاص خودشان را دارند. به همین دلیل پیمانکاران پروژه باید با مهندسان برق باتجربه در زمینه تجهیزات الکتریکی ساختمان مشورت کنند تا بهترین هادی را انتخاب کنند. مهمترین مزیت های استفاده از میلگرد همبندی عبارت است از:

*  پیشگیری از بروز مشکلاتی چون برق گرفتگی یا آتش سوزی که ناشی از اختلاف پتانسیل بین بخش های فلزی سازه هستند
*  محافظت از سوختن تجهیزات مخابراتی و الکتریکی ساختمان
*  بهبود عملکرد سیم ارت و انتقال جریان های الکتریکی وارد بر سازه به زمین
*  خنثی کردن اثر الکتریسیته ساکن
*  هدایت جریان های ایجاد شده بخاطر حوادث طبیعی مانند رعد و برق به زمین و پیشگیری از بروز مشکل بخاطر ورود این جریان ها به بدنه سازه

معایب همبندی با میلگرد چیست؟

معایب استفاده از میلگرد همبندی عبارت است از:

-  طول شاخه های میلگرد معمولا ۱۲ متر است؛ در برخی نقاط باید این مقاطع را برش زد و در برخی دیگر باید چند شاخه را به یکدیگر جوش داد. اگر این فرایند توسط افراد حرفه ای انجام نشود، ممکن است اتصالات باکیفیت نباشند و به مرور زمان آسیب بینند.
-  آرماتورها معمولا هیچ روکشی ندارند. اگر به مرور زمان بخاطر فرسایش یا زنگ زدن، مقاومت الکتریکی پیدا کنند، شبکه همبندی با مشکل مواجه می شود.
-  میزان رسانایی مقاطع فولادی نسبت به مس یا استیل استنلس کمتر است. اما بخاطر قیمت مناسب تری که دارد، بیشتر از هادی های دارای رسانایی بالاتر، مورد استفاده قرار می گیرد.

اصول همبندی میلگرد

بهتر است قبل از عملیات همبندی، نقشه مسیرها و تجهیزات همبندی بر روی پلان فونداسیون و ستون ها رسم شود. چون می توان با ترسیم مسیر همبندی روی پلان فونداسیون، روی سایر پلان های ساختمان نیز مسیر همبندی را ترسیم کرد تا اجرای عملیات با دقت بیشتری انجام گیرد.

میله همبندی را می توان از بین میلگردهای اصلی سازه یا یک میلگرد اضافه انتخاب کرد که نباید به ساختار فنی ساختمان آسیبی وارد کند. قطر میلگرد باید بر اساس سطح مقطع تجهیزات انتخاب شود و به نوعی انتخاب شود که در محل اتصال مقاومت به حداقل برسد. در آخر بهترین روش برای اتصال اجزای جوشکاری است. همچنین همبندی در اسکلت های بتنی و فلزی یکسان نیست که هر کدام به شیوه خودشان باید انجام شوند.

همبندی در اسکلت فلزی و اسکلت بتنی چه تفاوتی دارد؟

امروزه برای ساخت بسیاری از ساختمان ها از اسکلت بتنی استفاده می شود. این نوع اسکلت حساسیت بسیار بالایی دارد و باید به سیستم حفاظت صاعقه مجهز شود. به این ترتیب، در تمامی طبقات و ستون های آن باید یک شبکه میلگرد همبندی مشابه فونداسیون پیاده سازی شود. این در حالی است که برای اسکلت های فلزی نیازی به اجرای شبکه همبندی در تمام طبقات نیست. تنها کافی است در کف پایین ترین طبقه شبکه ای ایجاد شده و در نهایت، طبق استانداردها در نقاط مناسب به فونداسیون وصل شود.

سخن پایانی

استفاده از همبند به دلیل مزایا و ویژگی هایی که دارد، چند سالی است که طبق قانون اجباری شده تا از بروز بسیاری از مشکلات جلوگیری شود. در همبندی از فلزات هادی استفاده می شود تا به‌ راحتی جریان الکتریکی را از خود عبور دهند و از برق گرفتگی ساکنین جلوگیری شود. همبند دارای ویژگی های زیاد و موارد استفاده مختلف است که در این مقاله به طور دقیق به آن ها اشاره کردیم.

بیشتر بخوانید: چاه ارت و چند نکته مهم در اجرا و نگهداری از آن