هشدار در مورد افزایش حاشیه نشینی

به گزارش اخبار ساختمان، پیش بینی‌ها حاکی از آن است که تا سال 1400 حاشیه نشینی به 2 برابر افزایش می‌یابد و این موضوعی است که خیلی از جامعه شناسان را نگران کرده است. در این بین اما این طور که معلوم است مسئولین موضوع حاشیه نشینی و آسیب‌های ناشی از آن را مسئله جدی نمی‌بینند چرا که تا کنون اقدامی‌برای پیشگیری از افزایش آن صورت نگرفته است.

دلایل افزایش حاشیه نشینی

کارشناسان، دلایل افزایش حاشیه نشینی را به 2 امر گره خورده می‌دانند. اولین امر که مشهود تر به نظر می‌رسد مشکلات اقتصادی است که سبب شده تا شهر نشینان شهر‌های ساکن درکلانشهر‌ها، به حاشیه شهر رانده شوند.

افزایش قیمت رهن و اجاره بهای مسکن نیز این موضوع را تشدید کرده است ، به طوریکه در ابتدای تابستان سال جاری شاهد بودیم که خیلی از اجاره نشین‌ها عطای خانه اجاره ای را به لقای آن بخشیده بودند و حتی زندگی در کانکس در حاشیه شهر را به شهر نشینی ترجیح داده بودند. از طرف دیگر وضعیت روستاها و زندگی در روستا نیز به طوری دستخوش تغییرات شده که خیلی از روستانشینان به دنبال شغل و زندگی بهتر راهی شهر‌ها شده اند و چون توانایی پرداخت هزینه‌های زندگی در شهر به خصوص کلانشهر‌ها را نداشتند به اجبار ساکن حاشیه شهرها شدند.

موضوع غیر قابل انکار این است که زندگی در شهر به خصوص کلانشهرها به قدری بالاست که هر کسی توانایی پرداخت آن را ندارد. خیلی از کارشناسان بر این باورند که جمعیت کلانشهری مثل تهران نزدیک به 17 میلیون است که 8 میلیون از این جمعیت در تهران ساکن هستند و نزدیک به 10 میلیون این جمعیت از شهربه در شده اند و در حاشیه شهرها زندگی می‌کنند و در روز برای کسب در آمد به شهر می‌آیند.

در این بین به همان میزانی که سالانه بر تعداد حاشیه نشینان افزوده می‌شود، به میزان جرم و جنایت نیز افزوده می‌شود و این موضوع غیر قابل انکار است. در این میان کودکان و زنان زیادی نیز قربانی آسیب‌های اجتماعی می‌شوند، زنان و کودکانی که می‌توانستند در شرایط بهتری زندگی کنند. از طرف دیگر شهر‌های حاشیه جزو شهرهای کمتر برخوردار محسوب می‌شوند و خیلی از امکانات برای ساکنین این شهر‌ها مهیا نیست و این موضوع برای مدیریت شهری یک معضل محسوب می‌شود.

جمعیت اطراف تهران سال 1400دو برابر می‌شود

علیخانی رئیس کمیسیون عمران و حمل و نقل شورای شهر تهران چندی پیش گفته بود:« پیش بینی می‌شود در سال 1400 جمعیت اطراف تهران به دو برابر افزایش پیدا کند چرا که مهاجرین به دلیل گرانی به تهران نمی‌آیند و به اطراف می‌روند. مستاجرین هم به اطراف تهران در حال مهاجرت هستند.

باید به زیر ساخت‌های شهرهای اقماری تهران توجه جدی کرد، اتصال خطوط مترو تهران به شهرهای اقماری باید مورد توجه قرار بگیرد. تهران هزینه‌های آن را می‌دهد که قاعدتا این هزینه باید مشترک باشد.

شهرداری‌های اقماری سهم‌شان را پرداخت نکرده‌اند و می‌گویند توانایی‌اش را ندارند. به هر حال باید این هزینه نصف شود این در حالی است که هیچ هزینه‌ای پرداخت نمی‌شود. اتصال مترو از فرودگاه به پرند در دست اجرا است مطالعاتی صورت گرفت که اتصال خطوط از ایستگاه محلاتی به لواسان را داشتیم که متاسفانه متوقف شد. در گذشته شهرداری لواسان تقبل کرد تا هزینه 7 کیلومتر را پرداخت کند. اگر این اتصال صورت نگیرد در آینده به مشکل بر می‌خوریم. در حال حاضر جمعیت اطراف تهران به سرعت رشد می‌کند.»

به نظر می‌رسد موضوع مغفول واقع شده در سخنان همه مسئولان و مدیران به ویژه مدیران شهری افزایش حاشیه نشینی است؛ موضوعی که مسئولان برای پیشگیری از آن هیچ اقدامی‌انجام نمی‌دهند. درست است که برخورداری از حداقل امکاناتی مثل مترو و وسایل حمل و نقل عمومی‌حق مسلم حاشیه نشینان محسوب می‌شود و باید به آن پرداخته شود اما موضوع حائز اهمیت این است که بتوان از افزایش حاشیه نشینی در کشور جلوگیری کرد. چرا که افزایش سکونت در حاشیه شهرها آن هم به دوبرابر جمعیت فعلی، با توجه به رشد آسیب‌های اجتماعی و بزهکاری در این نواحی، یک فاجعه محسوب می‌شود.

محرومیت زدایی

موضوعی که مغفول باقی مانده امیر محمود حریرچی، جامعه شناس و آسیب شناس اجتماعی در گفت و گو با آفتاب یزد دررابطه با این موضوع معتقد است:« من با اطمینان می‌گویم که در حال حاضر بیش از 10 میلیون حاشیه نشین در کلانشهر‌ها داریم و 5 میلیون هم حاشیه نشین در مرزها زندگی می‌کنند، اما این به معنی مرزنشینان نیست بلکه افرادی هستند که زندگی حاشیه نشینی دارند و در مناطق سیاه حاشیه ای زندگی می‌کنند، این مناطق ممکن است در برخی از شهر‌ها در اطراف شهر و در برخی از شهرها نیز درون شهر واقع شده باشد مثل خاک سفید و دره فرحزاد که در داخل شهر تهران قرار دارند اما ساکنان این شهر‌ها اکثرا به صورت حاشیه نشینی زندگی می‌کنند.

مشکل اصلی این است که تاکنون آن طور که باید به مسئله حاشیه نشینی توجه نشده و به همین دلیل هم توجه مسئولین به ویژه مدیران شهری را به خود جلب نکرده است و در این خصوص اقدامی‌انجام نمی‌دهند. اولین موضوعی که باید برای پیشگیری از حاشیه نشینی در کشور صورت بگیرد محرومیت زدایی است. موضوعی که تا کنون کمتر مورد توجه قرار گرفته است. »

شرایط را برای زندگی افراد در شهر‌ها و روستا‌ها تسهیل کنیم

او در ادامه تاکید کرد:« موضوع دیگر این است که باید بررسی شود که این افراد حاشیه نشین چرا به این سبک زندگی روی آورده اند؟ طی بررسی‌های انجام شده دسته اول این افراد مهاجرینی هستند که از مناطق روستایی به شهر‌ها آمده اند. کشاورزان درصد زیادی از این مهاجران را به خود اختصاص می‌دهند، این افراد به دلیل اینکه خدماتی به آن‌ها ارائه نمی‌شود و تسهیلاتی به آن‌ها اختصاص داده نمی‌شود، از طرف دیگر کم آبی و سایر مشکلات زیست محیطی، ترجیح می‌دهند که به شهر‌ها بیایند تا بتوانند زندگی روز مره خود و خانواده شان را سپری کنند.

این افراد معمولا با آسیب‌های زیادی رو به رو هستند چرا که در خیلی از روستا‌ها حتی خدمات بهداشتی هم ارائه نمی‌شود، حالا کوچ می‌کنند و به شهر می‌آیند و بعد متوجه می‌شوند که کاری برای آن‌ها در شهر‌ها نیست آن وقت است که به کار کودکان و سایر مواردی که امروز ما به عنوان یک آسیب اجتماعی به آن نگاه می‌کنیم، روی می‌آورند.

دسته دیگری که در حاشیه شهر‌ها زندگی می‌کنند فرارین از شهر‌ها هستند، کسانی که مخارج در شهر‌ها به قدری به آن‌ها فشار آورده است که ترجیح می‌دهند در حاشیه شهر‌ها زندگی کنند.

برخی از این حاشیه نشینی‌ها هم در حد

زاغ نشینی و کپر نشینی است. ما اگر می‌خواهیم از حاشیه نشینی جلوگیری کنیم باید شرایط را برای زندگی افراد در شهر‌ها و روستا‌ها تسهیل کنیم.

کشاورز اگر بتواند کشاورزی کند و در آمد داشته باشد هیچ وقت مهاجرت نمی‌کند به حواشی شهر‌ها بیاید، ساکن شهر‌ها اگر توان زندگی در شهر را داشته باشند و از پس هزینه‌های آن بر بیایند هیچ‌وقت به حاشیه شهر نمی‌روند!»

فردای وحشتناک نادیده گرفتن حاشیه نشینی

این کارشناس تصریح کرد:« مناطق فقیر همیشه زمینه‌های آسیب برایشان فراهم است. توزیع و فروش مواد مخدر، کودک همسری، کودکان کار و خشونت خانگی زنان از جمله مصادیقی هستند که در مناطق فقیر نشین رشد می‌کنند و فراگیر می‌شوند.

این در حالی است که ما عمدتا در روستاها با چنین مواردی رو به رو نیستیم چرا که روستا نشینان با یکدیگر مشارکت اجتماعی دارند و فرهنگشان یکی است اما ساکنین مناطق فقیر نشین اطراف شهر چون به مشارکت اجتماعی نمی‌رسند و فرهنگ مشترکی هم ندارند، به یکدیگر تعلق خاطر ندارند و همین می‌شود که آسیب‌های اجتماعی در این مناطق رشد کند.

این افراد عمدتا قربانی شرایطی هستند که جامعه برای آن‌ها رقم زده است. این افراد معمولا هیچ امیدی به آینده ندارند و همین ریسک بزهکار شدنشان را افزایش می‌دهد. اگر مسئولین همین حالا به این موارد توجه کنند، با اینکه دیر است اما می‌توان امید داشت که تا حد زیادی بتوانیم در کاهش حاشیه نشینی و آسیب‌های اجتماعی موفق باشیم اما اگر امروز به این موارد توجه نشود


فردای وحشتناکی را در پی خواهیم داشت. محرومیت زدایی اولین اقدامی‌است که برای جلوگیری از آسیب‌های اجتماعی باید صورت بگیرد.»

پیش از اینکه خیلی دیر شود باید اقدامات جدی برای جلوگیری از حاشیه نشینی صورت بگیرد و حمایت از روستائیان می‌تواند اولین قدم در این راه باشد و در این بین اقدامات فرابخشی باید صورت بگیرد. در غیر این صورت به گفته خیلی از کارشناسان آینده مطلوبی در پیش نخواهیم داشت.

سلامت نیوز