نگاهی به آمار تولید بتن و چشم اندازهای توسعه این صنعت در کشور

به گزارش اخبار ساختمان، محمد شکرچی زاده با اشاره به برگزاری هفدهمین همایش روز بتن از تاریخ ۱۴ مهرماه، تصریح کرد: اهمیت ترسیم چشم انداز توسعه بتن در صنعت ساخت در افق ۱۴۰۴، به عنوان موضوع هفدهمین همایش روز بتن، شاید از مدت‌ها قبل‌تر باید مطرح می‌شد، گرچه این چشم اندازها در همایش‌ها و کنفرانس‌ها بصورت موضوعی و منفرد بیان شده است، اما لازم بود تا بصورت منسجم‌تر به این قضیه توجه شود تا بتوان برنامه‌ها و سیاست‌های راهبردی دقیقی را برای آن تعریف کرد. بدین منظور لازم است تا به برخی آمارهای سیمان و بتن اشاره کنیم و سپس راهکارهای رسیدن به چشم انداز توسعه بتن را روشن کنیم.

وی با بیان این‌که پیش‌بینی می‌شود در ۱۴۰۴ ظرفیت تولید در ایران به فراتر از ۱۰۵ میلیون تن برسد، ادامه داد: در ۱۴۰۴ پیش‌بینی می‌شود بیش از ۹۰ میلیون تن سیمان تولید شود؛ قبلاً این رقم بیش از ۹۵ میلیون تن بود که محدودیت‌های موجود ظرفیت‌سازی را کند کرد و تولید نیز تحت تأثیر آن قرار گرفت.

شکرچی زاده با بیان این که بر اساس آمارها رتبه ایران در سال ۲۰۱۲ در تولید سیمان ۴ (پس از چین و هند و آمریکا و گاه برزیل) و در صادرات سیمان ۲ (پس از ترکیه) است، تصریح کرد: امروزه سالانه بیش از ۱۳.۵ میلیون تن صادرات سیمان پرتلند خاکستری و سفید وجود دارد (سال ۲۰۱۲) و درصد صادرات نسبت به تولید نزدیک به ۲۰ درصد است.

رئیس مرکز تحقیقات مسکن خاطرنشان کرد: مصرف سیمان در ایران در حال حاضر کمتر از ۶۰ میلیون تن است که از این منظر رتبه ششم دنیا را در اختیار داریم.

شکرچی‌زاده با بیان این‌که سرانه تولید سیمان در ایران تقریباً نزدیک به یک تن در سال است، خاطرنشان کرد: سرانه مصرف سیمان در سال در ایران نزدیک به ۸۰۰ کیلو است که رتبه چهارم دنیا را در اختیار داریم و مصرف سرانه سیمان در دنیا به طور متوسط حدود ۵۰۰ کیلوگرم در سال است.

وی تصریح کرد: صادرات سیمان (معادل واردات) در دنیا ۱۶۷ میلیون تن در سال ۲۰۱۲ بوده است که اندکی بیشتر از ۳ درصد تولید است و جایگاه والای صادرات سیمان از نظر مقدار صادرات، رتبه و درصد صادرات به تولید نشانه توجه به این امر و شرایط جغرافیایی و همسایگان است.

رئیس مرکز تحقیقات مسکن با بیان این که سیمان بیش از ۷ درصد برق مصرفی کشور را می‌بلعد و مصرف می‌کند، افزود: سیمان تولیدی کشور نیاز به مصرف حدود ۷ میلیون تن گاز طبیعی دارد. بنابراین در مجموع حدود ۵ درصد انرژی کشور (نفت و گاز و برق) در صنعت سیمان مصرف می‌شود و حدود ۷ درصد در صنعت بتن و نزدیک به ۱۰ درصد در ساخت سازه‌های بتنی و قطعات بتنی و سیمانی استفاده می‌شود.

وی ادامه داد: با احتساب قیمت‌های داخلی بخش سیمان و بتن و افزودنی و سنگدانه حدود ۶ میلیارد دلار تولید دارد که با قیمت‌های خارجی بدون احتساب میلگرد و قالب و صنایع وابسته در حدود ۹ میلیارد دلار می‌شود. البته با احتساب میلگرد و قالب قیمت سازه‌ها و قطعات بتنی و بنایی سیمانی ۲۰ میلیارد دلار (قیمت داخلی) و ۲۵ میلیارد دلار بر حسب قیمت‌های خارجی است.

رییس مرکز تحقیقات مسکن اظهار کرد: چنین موضوعات مهمی نیاز به برنامه‌ریزی‌های مختلف از نظر کمیت و کیفیت دارد و بخش مهمی از جامعه و حتی بخش عمده‌ای از صنعت ساخت و ساز را در بر می‌گیرد. تاکنون در برنامه‌های بالادستی کشور بر موضوع کمیت تأکید شده است و اعلام شد که در چشم‌اندازهایی مانند تولید سیمان چه ارقامی به چشم می‌خورد. اما برغم توجه در نزد محققان، در سیاست‌های موجود کشور بحثی در مورد کیفیت سیمان، سنگدانه و بتن وجود نداشته است و بنابراین هدف‌های خاصی در این موارد دیده نمی‌شود. بنظر می‌رسد باید در این رابطه برنامه‌های دقیقتر و اجرایی مطرح شود. انواع و کیفیت و رده‌های مقاومتی سیمان، کیفیت و انواع مختلف سنگدانه طبیعی و مصنوعی و کیفیت بتن و انواع آن نیاز به برنامه‌ریزی دارد. بطور مؤکد لازم است موضوع دوام بتن مورد تأکید قرار گیرد و در برنامه‌ریزی‌های آتی بدان توجه شود.

شکرچی زاده یادآور شد: در حال حاضر علی رغم پیشرفت‌های بدست آمده طی این سال‌ها، هنوز هم ارتقای کیفی بتن از نظر دوام برای مخاطبین تا حدودی نامفهوم است؛ زیرا دوام، ابعاد گوناگونی دارد و معیارها و آزمایش‌های آن نیز رواج ندارد. بنظر می‌رسد که بهتر است ارتقای کیفی بتن از دریچه مقاومت فشاری دیده شود تا برای عموم مهندسین و دست اندرکاران مفهوم‌تر و ملموس‌تر باشد؛ لذا شعار انتخابی در سال ۹۲ بصورت "بتن رده C50 در چشم‌انداز ۱۴۰۴" مطرح شد. دلایل طرح موضوع بتن ۱۴۰۴ عبارت از افزایش دوام و عمر مفید سازه‌های بتنی، حفظ محیط زیست و منابع طبیعی و مصرف انرژی کمتر، کاهش هزینه‌های تعمیر و نگهداری سازه‌های بتنی، استفاده از ظرفیت مصالح مصرفی بویژه در سازه‌ها یا اعضای خاص، کاهش ابعاد مقاطع سازه‌ای و کاهش جرم سازه‌ها، ارتقای دانش فنی در صنعت بتن، ایجاد امکان گسترده‌تر برای اجرای پروژه‌های خاص، خروج از تولید سنتی بتن و کاهش هزینه‌های اجرای سازه‌های بتنی است.

وی با بیان این که رسیدن به اهداف فوق نیازمند بسترسازی و ایجاد زیرساخت‌هایی است، گفت: تدوین روش‌های کنترل و تضمین کیفیت مناسب و دستورالعمل‌های لازم QC/QA، آموزش روش‌های کنترل و تضمین کیفی و ارتقای فرهنگ فنی عموم مصرف‌کنندگان و جامعه در ارتباط با بتن از جمله این زیرساختهاست.

شکرچی زاده یادآور شد: برای پیاده‌سازی چشم اندازهای توسعه بتن در افق ۱۴۰۴ باید به اقداماتی مشابه با عناوین ارائه گواهی‌نامه‌های خاص برای تولیدکنندگان مواد اولیه (سیمان، سنگدانه، افزودنی و الیاف)، ارائه گواهی‌نامه‌های خاص برای مجریان سازه‌های بتنی، تهیه برنامه زمان‌بندی برای لزوم استفاده از بتن‌های پرمقاومت در برخی سازه‌های خاص و برخی اعضای سازه‌ای، ابلاغ الزام استفاده از بتن پر مقاومت در موارد خاص، الزام استفاده از بتن آماده دارای گواهینامه خاص در این موارد، ایجاد تغییرات لازم در فهرست بهاء ابنیه، راه و ... در جهت تشویق استفاده از بتن‌های رده‌های بالا، ایجاد تغییرات لازم در برنامه آموزشی رشته عمران در ارتباط با سرفصل‌های تکنولوژی بتن و اجرای سازه‌های بتنی و طراحی سازه‌ای، ابلاغ الزامات مرتبط با تبعیت از دستورالعمل‌های تدوین شده و داشتن گواهینامه‌های خاص و توسعه استفاده از بتن در روسازی‌های بتنی و سایر کاربردهای جدید بتن در زیرساخت‌ها متوسل شد.

رییس مرکز تحقیقات مسکن ابراز امیدواری کرد که صاحبنظران و متخصصان در هر یک از این زمینه‌ها برنامه‌های کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت را تنظیم کنند تا در افق ۱۴۰۴ بصورت ملموس بتوانیم این حرکت عظیم را احساس کنیم.

ایسنا