سایه رکود بر ‌بازار مصالح ساختمانی اصفهان

به گزارش اخبار ساختمان، آجر، از قدیمی‌ترین مصالح ساختمانی است که قدمت آن بنا به عقیده برخی از باستان شناسان به 10 هزار سال پیش می‌رسد. در ایران بقایای کوره‌های سفال‌پزی و آجر‌پزی در شوش و سیلک کاشان پیدا شده که مورخین قدمت آنها را به هزاره چهارم پیش از میلاد تخمین زده‌اند.

در ایران هر جا سنگ کم بوده و خاک خوب هم در دسترس بوده آجرپزی و مصرف آجر سفال معمول شده است، گمان می‌رود نخستین بار از پخته شدن خاک دیواره‌ها و کف اجاق‌ها به پختن آجر پی برده‌اند.

مصرف آجر به عنوان مصالح ساختمانی در ایران سابقه باستانی دارد، آجرهای رسی نخستین و فراوان‌ترین آنها است که قدمتی چند هزار ساله دارد. نمونه‌های زیبا و با عظمت کاربرد آجر در معماری ایران باستان نماینده پیشرفت درخشان ایرانیان در تولید و مهندسی کاربرد این مصالح است. در این میان می‌توان از زیگورات چغازنبیل، ایوان مدائن، کاخ‌های فیروزآباد و لرستان در قبل از اسلام و همین طور مساجد جامع اصفهان و یزد، گنبد کاووس و ارگ تبریز مربوط به دوران بعد از اسلام نام برد.

در گذشته نه چندان دور در شهر اصفهان 650 واحد کوره آجرپزی مجاز و غیرمجاز (یک سوم کوره‌های آجرپزی کشور) که قدمت برخی واحدها بیش از 30 سال بوده فعالیت داشتند از این تعداد 260 واحد در شرق شهر اصفهان، منطقه برخوار و واحدهای مرتبط با معادن شن و ماسه متمرکز شده بودند.

دلیل استقرار نخستین واحدهای آجرپزی در شرق اصفهان به علت وجود منابع در این منطقه صورت گرفت اما به تدریج تعداد و ظرفیت واحدها افزایش یافته و به عامل بزرگی در بروز بحران آلودگی شهری تبدیل شد و کوره‌های آجرپزی، گچ و آهک از جمله منابع مهم آلودگی هوای شهر اصفهان به شمار آمدند.

بر اساس مصوبه شورای برنامه‌ریزی استان اصفهان در سال 88، مقرر شد که برای کاهش آثار بیابان‌زایی و فرسایش بادی، معادن گچ، شن و ماسه و برداشت خاک رس و همچنین کوره‌های مرتبط با آن در مناطق سجزی، قهاب، گز و برخوار که در حوالی دشت سجزی قرار دارند تعطیل شوند، مجوزهای برداشت آنها تمدید نشود و برای این جابه جایی سازمان صنعت، معدن و تجارت استان اصفهان موظف شد مکان مشخصی را در خارج از شعاع 50 کیلومتری شهر اصفهان برای انتقال این کوره‌ها جانمایی کند تا کوره‌های مستقر در منطقه سجزی به مرور به آن محل منتقل شوند اما با 10 سال تاکنون هنوز استقرار و فعالیت کوره‌های آجرپزی این مناطق به سرانجام کامل نرسیده است و گویا مسئولان پس از این سال‌ها تازه فهمیده‌اند جابه‌جایی این کوره‌ها به‌راحتی امکان‌پذیر نیست.

همچنین طی ‌سال‌های اخیر با شدت یافتن رکود در مسکن و بازار مصالح ساختمانی، اغلب کوره‌پزهای آجرپزی در استان اصفهان به صورت نیمه تعطیل در آمده‌اند و شاهد تعدیل نیروی گسترده بوده‌ایم تا جایی که اعلام می‌شود از 650 واحد کوره پزخانه اصفهان حدود 30 درصد آنها در استان فعال هستند.

خرید خاک از واسطه و عدم صدور مجوز برای برداشت خاک

رئیس انجمن صنفی تولیدکنندگان آجر استان اصفهان گفت: عدم صدور مجوز برای برداشت خاک، مشکلات تأمین لوازم یدکی دستگاه‌ها و عدم مشورت تصمیم‌گیرندگان با نماینده تولیدکنندگان آجر از مهم‌ترین چالش‌های این صنف در استان اصفهان است.

اصغر کیانی درباره چالش‌های پیش روی تولیدکنندگان آجر در استان، اظهار داشت: تأمین لوازم یدکی دستگاه‌ها یکی از مهم‌ترین مشکلات این صنف است و برای مثال بلبرینگی که با قیمت 200 هزار تومان می‌خریدیم به 5 میلیون تومان رسیده است. بلبرینگ‌های چینی موجود در بازار نیز کیفیت نداشته و باید حتماً از جنس آلمانی یا ژاپنی استفاده کنیم.

وی به افزایش 30 تا 40 درصدی دستمزد کارگران این بخش اشاره کرد و افزود: البته این افزایش دستمزد حق کارگران است. رکود ساختمان‌سازی نیز از دیگر چالش‌هایی است که تولیدکنندگان آجر با آن مواجه هستند.

رئیس انجمن صنفی تولیدکنندگان آجر استان اصفهان درباره وضعیت سوخت واحدهای آجرسازی ادامه داد: زمزمه‌های افزایش قیمت سوخت وجود دارد، اما خوشبختانه هنوز سوخت را گران نکرده‌اند. البته مشکلات ما زیاد است و کاهی که برای تهیه کاه‌گل داخل کوره‌ها با قیمت کیلویی 200 تومان می‌خریدیم را امسال باید کیلویی 600 تومان بخریم.

وی با بیان اینکه تمام واحدهای تولید آجر اصفهان از گاز استفاده کرده و دیگر کوره مازوتی نداریم، گفت: البته با اینکه اداره محیط زیست آلایندگی واحدها را اندازه‌گیری کرده و مشکلی از این نظر نداشتیم، همچنان اعتقاد دارند آلاینده هستیم و هنوز 2 تا 3 درصد سهم آلایندگی از ما اخذ می‌شود.

وی درباره همکاری ادارات مرتبط در استان بیان کرد: به هر حال دست آنها را قانون بسته است، اما کم و بیش با ما همکاری می‌کنند.

کیانی با اشاره به مشکل تأمین خاک، اظهار داشت: از سال 88 تا کنون به صنف ما خاک نمی‌دهند و حتی می‌گویند در زمین خودمان هم اجازه خاک‌برداری نداریم. طبق مصوبه سال 88 واحدهای آجرسازی باید در یک آبادی در نزدیکی هرند مستقر شوند، اما چه امکاناتی فراهم است که ما به این منطقه برویم؟ بار آجر باید دوباره به اصفهان برگردد و طی کردن این فاصله هزینه‌های اضافی به کشور تحمیل می‌کند.

وی اضافه کرد: از طرف دیگر گاز آلایندگی ندارد، اما اداره محیط زیست اعتقاد دارد هنوز آلاینده هستیم و با تحویل خاک به ما موافقت نمی‌کند. برای رفع این مشکل جلساتی با استاندار و فرماندار اصفهان داشتیم اما جوابی به ما ندادند و به همین دلیل این موضوع یکی از مشکلات بزرگ صنف ما است.

رئیس انجمن صنفی تولیدکنندگان آجر استان اصفهان افزود: در منطقه 75 کارخانه آجرسازی وجود دارد که می‌گویند همگی باید به هرند برویم، در صورتی که این مصرف‌کننده است که جریمه تحمیل هزینه اضافی حمل بار به اصفهان را می‌دهد. از طرف دیگر باید امکاناتی مانند یک پست برق یا یک چاه آب و جاده دسترسی به ما نشان بدهند تا به آن منطقه برویم.

وی با انتقاد از عدم دعوت نماینده این صنف در جلسات مرتبط در استان گفت: وقت گرفتن از رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان اصفهان کار بسیار مشکلی است. از طرف دیگر یکی از نهادهای استان نامه‌نگاری کرد تا به ما خاک بدهند و قبول کردند، اما فردی بدون اینکه به ما اطلاع بدهد این مسئول را به محل کارخانه‌های آجرسازی برده و با نشان دادن سکوهایی که ارتفاع دارد و محل مخلوط کردن انواع خاک است، عنوان کرده تولیدکنندگان آجر کذب می‌گویند و خاک دارند.

کیانی ادامه داد: متأسفانه مسئولان امر پشت درهای بسته تصمیم می‌گیرند و حتی از من به عنوان رئیس انجمن صنفی تولیدکنندگان آجر استان در جلسات دعوت به عمل نمی‌آورند.

وی افزود: فردی که پیش از این مسئول خاک ما بود با دادن اطلاعات غلط به مسئولان کار را خراب کرد و الان هم نمی‌توانیم پیش مسئولان برویم و بگوییم این فرد موضوعات مربوط به خاک را اشتباه به آنها منتقل کرده است. البته برخی از تولیدکنندگان آجر خودشان زمین دارند اما اجازه استفاده از آن را نمی‌دهند و با مجوز اداره صنایع خاک را به واسطه فروخته‌اند و ما از واسطه خاک می‌خریم.

گرایش هزاران کارگر بیکار آجرپزی در اصفهان به مشاغل کاذب

یک فعال صنفی کارگران کوره پزخانه‌ها در اصفهان گفت: با تعطیلی واحدهای آجرپزی در اصفهان بسیاری از کارگران به مشاغل کاذب روی آورده‌اند.

محمدتقی پیرامون اینکه در حال حاضر فقط یک سوم کوره‌های آجرپزی اصفهان فعال هستند، اظهار داشت: آلودگی هوا نخستین دلیل برای تعطیلی کوره‌های آجرپزی اصفهان به‌شمار می‌آید، اما این مصوبه که برای جلوگیری از بیابان‌زایی و همچنین کاستن نفوذ ریزگردها به اصفهان توسط شورای برنامه‌ریزی استان در سال 88 تصویب شده بود، هنوز اجرا نشده است.

وی با بیان اینکه نرخ بیکاری کارگران ساختمان و به‌تبع آن بیکاری کارگران کوره پزخانه‌ها بالاست، افزود: تعدادی از کارگران بیکار، بیمه بیکاری دریافت می‌کنند اما در حال حاضر تعداد بسیاری از آنها با فقدان حمایت‌های اجتماعی و فرصت‌های شغلی مواجه هستند.

این فعال صنفی کارگران کوره پزخانه‌ها بیان کرد: برخی علت تعطیلی واحدهای آجرپزی را اعلام حکم جابه‌جایی و ممنوعیت فعالیت آنها به دلیل آلودگی هوا و عده‌ای دیگر این وضعیت را مرتبط با رکود بازار مسکن و تاثیرش بر بازار مصالح ساختمانی قلمداد می‌کنند، اما دلیل هرچه باشد، نتیجه‌اش بیکاری هزاران کارگر و روی آوردن آنها به مشاغل کاذب است.

وی با ابراز تاسف از اینکه کوره پزها در حال حاضر از پرداخت هزینه‌های سوخت عاجزند، گفت: قیمت متاسفانه به حدی رسیده که برای هر کوره میلیون‌ها تومان پول گاز پرداخت می‎شود در صورتی که فروش نقدی کاهش داشته است.

محمدتقی اظهار داشت: علاوه بر مالیات سالانه، مالیات بر ارزش افزوده را نیز از طریق پرداخت قبض برق و گاز، همچنین فروش آجرها پرداخت می‌کنیم که مخالف آن نیستیم اما با توجه به تغییر نکردن قیمت آجرها متناسب با افزایش حامل‌های انرژی این به نفع ما نیست و باید بدانیم که این شغل از مشاغل آسیب‌پذیر عنوان شده است.

وی با اشاره به اینکه درآمد کارگران با هزینه‌های فعلی کفاف زندگی 4 نفره را نمی‌دهد، افزود: برخی از مردان خانواده به دلیل نداشتن حرفه‌ای به غیر از آجرپزی و درآمد اندک، خانواده خود را هم در این کار سهیم کرد اما امرار معاش آنها به سختی می‌گذرد و حمایت دولتمردان و مسئولان امر را می‌طلبد.

این فعال صنفی کارگران کوره پزخانه‌ها بیان کرد: اکثریت کارگران شاغل در کوره پزخانه‌‏ها، کارگران بیکار و مهاجر شهرها و استان‌‏های دوردستی هستند که هر ساله بسیاری از آنان به دلیل عدم دریافت حقوق، توان ‌‏پرداخت هزینه بازگشت به شهر و دیار خود را ندارند و حتی از فرستادن فرزندانشان به مدرسه‌ نیز صرف نظر می‌‏کنند.

وی گفت: کارگران آجرپزی به دلیل آنکه کارفرمایان کوره پزخانه‌‏ها، عیدی، پاداش، مرخصی، بن کارگری، سنوات‌کاری، حق اولاد، حق مسکن و یک سوم از حقوقشان را کسر می‌‏کنند در شرایط سختی به سر می‌‏برند.

محمدتقی در ادامه اظهار داشت: بسیاری از کارگران به سبب ناآگاهی نمی‌‏توانند نسبت به استیفای حقوق خود از طریق مراجع ذی‌‏صلاح اقدام کنند و بخشنامه‌‏های تامین اجتماعی نیز مشکل آنان را حل نمی‌‏کند، زیرا در این واحد از فیش حقوقی و سایر مدارکی که سابقه کار را اثبات کند، خبری نیست.

وی بیان کرد: کارگران فصلی و دائم و یا به گفته خود کارگران "آجرکش‌ها و "خشت‌‏زن‌ها". اوضاع برای کارگران دائم هم بهتر از کارگران فصلی نیست. زیرا به هزار بهانه کارفرما از زیربار پرداخت حق بیمه فرار می‌‏کند و آنها تنها در سال یک تا سه ماه بیمه‌‏اند.

این فعال صنفی کارگران کوره پز خانه‌ها اصفهان افزود: وضعیت کارگران کوره پزخانه‌ها روز به روز دردآورتر می‌‏شود، آنان بارها از سوی اتحادیه‌‏شان اعتراض‌‏های خود را نسبت به وضعیت بد خود ابراز کرده‌‏اند اما هر بار نتوانسته‌‏اند به خواسته‌‏هایشان در خصوص افزایش دستمزد و حمایت‌‏های بیمه‌‏ای جامه عمل بپوشانند.

تسنیم