بافت فرسوده، تهدید یا فرصت؟

تهدید یا فرصت بودن بافت فرسوده که اغلب با بافت تاریخی شهرها درهم آمیخته، سوالی است که ذهن مسئولان و برخی مردم امر را طی ۱۰ سال اخیر در اغلب کلانشهرهای کشور به خود جلب کرده است.

در سالیان اخیر ذهنیتی در بین فعالین حوزه شهری و مدیریت شهری شکل گرفته که بافت تاریخی را فرصت می‌دانند در صورتی که بتوان آن را احیا کرد، بگونه‌ای که هویت قدیمی و تاریخی آن نیز از بین نرود.

در حال حاضر بافت فرسوده و تاریخی اغلب شهرهای ایران و خصوصاً کلانشهرها از ساکنین بومی خود تخلیه شده و محلی برای گذران زندگی قشر ضعیف جامعه و یا مهاجرین خارجی بدل شده است.

کوچ ساکنین قدیمی بافت‌های تاریخی شهرها از این مناطق باعث شده این محله‌ها سریع‌تر دچار تخریب و فرسایش شوند و فرهنگ عمومی آن نیز به دلیل هجوم فرهنگ‌های مختلف دچار مشکل شود و سطح زندگی این مناطق از لحاظ اقتصادی و اجتماعی تقلیل یابد.

بافت‌های فرسوده شهری، محلات فرسوده‌ای در فضای شهر است که از یک سو دارای ریشه‌های سکونتی ارزشمند با غنای فرهنگی، اجتماعی و معماری است و از طرف دیگر به جهت فرسودگی شدید، نبود دسترسی مناسب به خدمات شهری و بهداشتی، وجود مشکلات اجتماعی و امنیتی و آسیب‌پذیری در برابر زلزله، سیل و آتش سوزی و نیز عدم تطابق با زندگی امروز شهری و شهرسازی مدرن دارای مشکلات رو بنایی و زیر ساختی هستند که این محلات مسائل و پیچیدگی‌های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی و شیوه خود را دارند.

بافت تاریخی و فرهنگی شیراز نیز از این قاعده مستثنا نیست اما طی چند سال اخیر دستگاه‌های دولتی و مدیریت شهری این کلانشهر سعی در احیای آن داشته‌اند.

به گفته معاون شهرسازی و معماری شهرداری شیراز هم اکنون بیش از ۳۰۰ هزار نفر در بافت‌های فرسوده شیراز زندگی می‌کنند که از این رو شهرداری با تصویب شورای این شهر امتیازات تشویقی برای رونق ساخت و ساز در این بافت مصوب کرده است.

جواد بهادری وسعت بافت فرسوده شیراز را یک هزار و ۸۰۰ هکتار عنوان و بیان کرد مجموعه مدیریت شهری با اعمال سیاست‌های محرک و ارائه بسته‌های تشویقی به شهروندان و سرمایه گذاری برای نوسازی این بافت و افزایش سطح رفاه ساکنان آن گام بر می‌دارد.

تخفیف عوارض صدور پروانه و هزینه خدمات ساختمانی تا سقف ۸۵ درصد، تقسیط عوارض و مطالبات شهرداری بدون پیش پرداخت، به صورت ۳۰ ماهه و بدون کارمزد، عدم پرداخت هزینه کارشناسی بازدید توسط شهروندان و پرداخت کل حق الزحمه دفاتر تسهیلگری برای صدور پروانه، پایان کار و استعلام و رایگان بودن این خدمات در کل بافت فرسوده برای شهروندان از جمله این مصوبات تشویقی شهرداری شیراز برای نوسازی بافت فرسوده عنوان شده است.

معاون شهرسازی و معماری شهرداری شیراز رسالت اداره بازآفرینی محلات شهری این نهاد را ارتقای کیفیت زندگی در این پهنه‌ها و تشویق به امر نوسازی و بهسازی می‌داند که در این زمینه شورای اسلامی شهر با ابلاغ مصوبه‌ای به شهرداری شیراز، تخفیف و کاهش صدور پروانه ساختمانی و هزینه خدمات ساختمانی در بافت فرسوده تا سقف ۸۵% را برای ساکنین این محلات و یا بخش خصوصی در نظر گرفته است.

حال باید دید که این راه‌حل برای احیای بافت تاریخی و فرهنگی شیراز که اتفاقاً فرسوده هم شده راه‌گشا خواهد بود و یا اینکه حل مشکلات در این مناطق نیازمند راهکارهای دیگری است.

ایرنا