بدمسکنی در حاشیه شهرها شتاب گرفته است

به گزارش اخبار ساختمان، کارشناسان حوزه نوسازی بافت های فرسوده و سکونتگاه های غیررسمی روز گذشته در یک وبینار اعلام کردند: روند بدمسکنی و فقر در حاشیه های غیررسمی شهرها شتاب گرفته است و باعث شده است تا جمعیت بد مسکن در کشور رشد داشته باشد که این موضوع نیازمند برنامه ریزی های صحیح است تا این وضعیت سامان بگیرد.

علی خلیلی، پژوهشگر توسعه شهری در این وبینار با اشاره به اینکه روند افزایش محلات فقیرنشین شهری و شتاب فقر مسکن نشان از این دارد که سیاست های تامین مسکن در کشور جوابگوی تقاضای کنونی مسکن کم درآمدها نیست، گفت: واقعیت این است که اسکان غیررسمی شتاب بسیار بیشتری از برنامه ریزی رسمی دارد، بر اساس برآوردهای موجود حدود ۲۰ میلیون نفر از جمعیت شهری کشور در شرایط مسکن و محیط زیست نامناسب (در قالب بافت های ناکارآمد شهری) زندگی می کنند که حدود ۱۲ میلیون نفر آن در محدوده سکونتگاه های غیررسمی سکونت دارند.

رویکردهای مختلف برای مواجهه با مسکن کم درآمدها

وی در ادامه به تشریح چهار رویکرد مواجهه با مسکن کم درآمدها که از‌‌‌ نظر‌‌‌ برنامه‌‌‌ اسکان ‌‌‌ملل ‌‌‌متحد ‌‌‌‌‌‌تاثیر ‌‌‌و‌‌‌ نتیجه بخشی ‌‌‌اندکی‌‌‌ داشته اند، پرداخت و گفت: یکی از این سیاست ها راندن فقرا به بیرون از شهر بوده که منجر به عمیق تر‌‌‌ شدن ‌‌‌فقر، ‌‌‌افزایش ‌‌‌مشکلات‌‌‌ مسکن‌‌‌ در ‌‌‌شهرها و مهاجرت ‌‌‌مجدد ‌‌‌مردم شده است.

وی دادمه دارد: یکی دیگر از این سیاست ها اجازه به دولت برای تولید مسکن فقرا است که به دلیل تقاضای بسیار زیاد مسکن که حکومت ها قادر به تامین آن نیستند، مشکلات بسیاری را به وجود آورد.

وی اجازه به بخش خصوصی برای تولید مسکن فقرا را رویکرد دیگری برشمرد که مشکلات خاص خود را به وجود آورده است و عنوان کرد: اجازه به توسعه گران جهت ساخت مسکن برای تمام اقشار با قیمت مناسب و ایجاد جذابیت در این زمینه در نهایت ایجاد بوروکراسی های ساخت مسکن را در پی داشت و فقیرترین شهروندان از هدف گذاری خارج شدند. در نهایت با عدم دریافت پاسخ مناسب در سیاست های فوق بسیاری از دولت ها با حداقل اقدامات موضوع را نادیده گرفتند.

برای حل مشکل مسکن کم درآمدها چه باید کرد؟

این پژوهشگر افزود: بنابراین‌‌‌ با‌‌‌ اجتناب ‌‌‌از‌‌‌ سیاست های ‌‌‌ناکارآمد اشاره شده، ‌‌‌برنامه‌‌‌ اسکان ‌‌‌بشر ‌‌‌ملل ‌‌‌متحد ‌‌‌چهار‌‌‌ رویکرد ‌‌‌و‌‌‌ سیاست ‌‌‌کلان مواجهه ‌‌‌با‌‌‌ حل مشکل‌‌‌ مسکن‌‌‌ کم درآمدها‌‌‌ با‌‌‌ درجات‌‌‌ متفاوتی ‌‌‌از ‌‌‌موفقیت ‌‌‌پیشنهاد داد که عبارتند از: ارتقا بخشی در مکان که به معنای بهبود ‌‌‌محیط‌‌‌ فیزیکی، اجتماعی ‌‌‌و ‌‌‌اقتصادی ‌‌‌یک‌‌‌ سکونتگاه ‌‌‌غیررسمی ‌‌‌بدون ‌‌‌جابه‌جایی ‌‌‌افراد است. رویکرد دوم اسکان مجدد است بر این اساس وقتی اسکان مجدد تنها گزینه است، همیشه باید با موافقت اکثر ساکنان انجام شود، در واقع جا به جایی مردم از خانه هایشان در محلات فرودست شهری و اسکان مجدد آنها در سایت های پیشنهادی هرگز نباید اولین انتخاب باشد.

وی رویکرد بعدی را تهیه مکان و خدمات برشمرد و گفت: این امر به معنای تلاشی ‌‌‌است ‌‌‌برای ‌‌‌ایجاد ‌‌‌تعادل ‌‌‌بین ‌‌‌شرایط‌‌‌ مسکن ‌‌‌قابل ‌‌‌انطباق‌‌‌ با ‌‌‌اجتماع و ‌‌‌آنچه‌‌‌ که ‌‌‌بهره برداران‌‌‌ مکان و خدمات کم درآمد ‌‌‌از ‌‌‌عهده‌‌‌ آن‌‌‌ بر می آیند. علاوه بر این مسوولیت ‌‌‌تولید ‌‌‌مسکن ‌‌‌استطاعت پذیر ‌‌‌و‌‌‌ مناسب ‌‌‌در ‌‌‌شهر ‌‌‌بین ‌‌‌دولت ‌‌‌و‌‌‌ مردم ‌‌‌تقسیم ‌‌‌می شود و دولت نقش تسهیل کننده دارد و نه تولیدکننده.

تامین مسکن در پهنه شهری

به گفته خلیلی رویکرد پیشنهادی بعدی تامین مسکن در پهنه شهری است، بر این اساس حل ‌‌‌همه ‌‌‌مشکلات‌‌‌ مسکن ‌‌‌تنها ‌‌‌در ‌‌‌پهنه ‌‌‌شهر ‌‌‌ممکن‌‌‌ بوده و این امر نیازمند پیش نیازهایی است که عبارتند از: خواست سیاسی در دولت و جامعه،‌‌‌ فضای سیاسی حمایت کننده در مقیاس محلی، چارچوب ملی تنظیم کننده حقوق زمین و مسکن، سیاست های پاسخ دهنده زمین و مسکن و امنیت در مالکیت و اتحاد راهبردی با مشارکت گروه ها و مدیریت شهری.

کمال نوذری از دیگر سخنرانان این وبینار، با اشاره به اینکه تامین و طراحی مسکن کم‌‌‌درآمدها از چالش‌‌‌های اصلی دولت ها و حکومت های محلی در حال توسعه یا حتی توسعه یافته به شمار می‌‌‌رود، اظهار کرد: تجارب دیگر کشورهای دنیا نشان می دهد، چنانچه تامین مسکن کم درآمدها به بازار سپرده شود، قطعا بخش زیادی از گروه های کم‌‌‌درآمد از دایره شمول مسکن خارج می شوند.

وی با طرح این سوال که با چه شیوه و در چارچوب کدام سیاست ها می توان پاسخگوی تامین مسکن کم درآمدها بود، گفت: با توجه اتفاقاتی که طی چند دهه اخیر در دنیا رخ داده، سیاست تامین مسکن کم درآمدها بر یکسری راهبردهای مشخص متمرکز شده است؛ انعطاف پذیری در عرضه مسکن، توجه به استطاعت ساکنان در طراحی مسکن و استانداردها، نقش اشتغال در طراحی و شکل گیری مسکن و محله در تناسب با شیوه معیشت و سبک زندگی کم درآمدها از جمله مواردی است که در این حوزه مورد توجه قرار گرفته است.

نوذری با بیان اینکه دولت در تامین مسکن کم درآمدها بیشتر نقش کمک های اهرمی و تسهیل گرانه در قالب پشتیبانی های مالی و فنی را داشته است، تصریح کرد: در سال های گذشته چه در سطح ملی و چه در سطح استانی و شهرستانی، سیاست ها و برنامه های مختلفی از جمله طراحی مجموعه های مختلف مسکونی برای گروه های کم درآمدها‌‌‌، پیگیری روش های ارتقای امنیت سکونت کم درآمدها، تامین مسکن استطاعت پذیر و اسکان مجدد در محدوده و مناطق هدف بازآفرینی شهری دنبال شده است.

دنیای اقتصاد