تورم ماهانه اجاره مسکن در مهرماه رکورد شکست

به گزارش اخبار ساختمان، بروز شوک سوم در بازار اجاره، منجر به ثبت داغ ترین پاییز برای این بازار در مهرماه ۱۴۰۱ شد. بررسی ها نشان می دهد مهرماه امسال بیشترین حرارت در بازار پاییزی اجاره مسکن تجربه شد.

سرعت رشد ماهانه اجاره بهای مسکن در نخستین ماه از فصل پاییز، رکورد بیشترین تورم ماهانه اجاره آپارتمان ها در شهر تهران را شکست. اجاره بهای مسکن در مهرماه در مقایسه با شهریور امسال در شهر تهران هفت درصد رشد کرد. این میزان بالاترین تورم ماهانه اجاره مسکن از ابتدای سال تاکنون است.

بررسی های انجام شده از رصد نقش شوک سوم به بازار اجاره در ثبت داغ ترین پاییز بازار اجاره در مهرماه امسال خبر می دهد. این شوک سوم، نوسانات ارزی و دلاری است که رفتار سمت عرضه در تعیین سطح نرخ های اجاره مسکن در این ماه را تحت تاثیر قرار داد.

پیش از این، شوک ناشی از انتقال اثر جهش قیمت مسکن از یک سو و شوک ایجاد شده در نتیجه ثبت تورم عمومی بالا به عنوان دو عامل اثرگذار بر بازار اجاره، تحولات این بازار را جهت می داد.

رفتار متفاوت بازار اجاره در مهرماه نسبت به شهریورماه

در حالی که شهریور ماه امسال، به لحاظ تحولات نقطه ای بازار اجاره، کمترین میزان رشد اجاره بها در یک ماه نسبت به ماه مشابه سال قبل رصد شد، اما رفتار بازار اجاره در مهرماه به لحاظ تحولات ماهانه قیمت، متفاوت از شهریور بود.

شهریور ماه امسال، تورم نقطه ای اجاره بهای مسکن در شهر تهران (میانگین رشد اجاره بها در شهریور ۱۴۰۱ نسبت به شهریور ۱۴۰۰)، حدود ۴۱ درصد بود. این میزان کمترین میزان رشد نقطه ای اجاره بها از ابتدای سال تاکنون بود. در مهرماه نیز همین میزان رشد نقطه ای، یعنی افزایش ۴۱ درصدی اجاره بها نسبت به مهر ۱۴۰۰ تکرار شده است، اما روند ماهانه تغییرات اجاره بها، شرایط متفاوتی را روایت می کند.

علامت رخداد پاییزی در بازار اجاره مسکن

بررسی ها با استناد به آمار‌های رسمی، علائم رخداد متفاوت پاییزی در بازار اجاره را نشان می دهد. ابتدای آبان ماه امسال، مرکز آمار ایران در گزارشی درباره وضعیت تورم عمومی، آماری قابل تامل از تورم ماهانه اجاره بهای مسکن در کشور منتشر کرد.

در شرایطی که در هر ماه به طور متوسط تغییرات ماهانه اجاره بهای مسکن حول و حوش ۲ تا سه درصد بود، اما در روایت مرکز آمار از تغییرات قیمت مسکن در مهرماه، بیشترین رشد اجاره بها نسبت به ماه های قبل ثبت شده بود. در این گزارش، تورم ماهانه شاخص اجاره بها در کشور در مهرماه امسال، ۶ درصد اعلام شده است. این نخستین علامت از بروز رخداد متفاوت تورمی در بازار اجاره مسکن پاییزی است.

رصد بازار اجاره در فصل پاییز از دو دوربین

بعد از انتشار آمار رسمی از رخداد جدید پاییزی بازار اجاره، تحولات مهرماه این بازار از دو دوربین رصد شده است. در واقع ماجرای رشد تند اجاره بها به لحاظ تغییرات ماهانه قیمت ها در این بازار را از دو کانال یا دو دوربین، می توان شرح داد.

نخستین دوربین مربوط به آمار‌های رسمی منتشر شده از سوی بانک مرکزی درباره تحولات بازار مسکن شهر تهران در مهرماه امسال است. دوربین دوم نیز اطلاعات به دست آمده از تحقیقات و بررسی های میدانی با استناد به واقعیت های روز بازار اجاره مسکن و اظهارات واسطه های معاملات ملک در روایت و تحلیل آنچه در مهرماه این بازار، سطح قیمت ها را تحت تاثیر قرار داد، است.

بانک مرکزی در هر ماه، گزارش مربوط به تحولات بازار مسکن شهر تهران (خرید و فروش و اجاره) مربوط به ماه قبل و تغییرات آن را منتشر می کند. در گزارش مربوط به تحولات مهرماه بازار مسکن که آخرین گزارش منتشر شده از سوی این مرجع آماری است، علامت دوم از رخداد متفاوت پاییزی بازار اجاره دیده می شود.

البته در بازار اجاره مسکن از آنجا که قرارداد‌ها یکساله است، معمولا تحولات نقطه ای که ناظر بر میزان رشد اجاره بها در هر ماه نسبت به ماه مشابه سال قبل است، اهمیت بیشتری دارد، اما مهرماه، با وجود آنکه تورم نقطه ای این بازار مشابه شهریور ماه و معادل ۴۱ درصد بود، رشد تند ماهانه اجاره بها، رویدادی خبرساز و قابل تامل محسوب می شود. به ویژه آنکه این رشد ماهانه، فاصله محسوسی با متوسط رشد ماهانه اجاره بها در ماه های قبل دارد و بیشترین میزان تورم ماهانه اجاره، دست کم از ابتدای سال تاکنون محسوب می شود.

تورم ماهانه اجاره مسکن شهر تهران در فروردین ماه امسال ۸/ ۰ درصد، در اردیبهشت ماه ۹/ ۱ درصد، در خرداد ۷/ ۲ درصد، در تیر ۵/ ۴ درصد، در مرداد ۶/ ۴ درصد و در شهریور ماه ۶/ ۴ درصد بود. آمار‌ها نشان می دهد در مهرماه در حالی این میزان تورم ماهانه به هفت درصد رسیده است که از ابتدای سال تاکنون سرعت رشد ماهانه اجاره بها در شهر تهران افزایشی بوده است و در هر ماه نسبت به ماه قبل افزایش یافته است.

این رشد ماهانه هفت درصدی در بازار اجاره شهر تهران که در آمار‌های رسمی منتشر شده از سوی بانک مرکزی مربوط به تحولات بازار مسکن پایتخت در نخستین ماه از فصل پاییز منعکس شده است، نه تنها از ابتدای سال جاری، بلکه دست کم از سال ۹۲ به بعد که داده های مربوط به تغییرات فصلی اجاره بهای مسکن در شهر تهران وجود دارد، بی سابقه است.

نکته کامل تر آنکه سال گذشته که اجاره بهای مسکن در شهر تهران رکورد زد و رشد نقطه ای اجاره بها در قله تورمی قرار گرفت، باز هم رشد پاییزی اجاره مسکن نسبت به تورم تابستانه این بازار، نصف تورم ماهانه اجاره در مهرماه نسبت به شهریور امسال بود.

شوک های تاثیرگذار بر بازار اجاره مسکن

بازار اجاره مسکن در ماه های قبل عمدتا تحت تاثیر دو شوک مهم قرار داشت. یک شوک مربوط به تحولات درونی بازار مسکن از سمت انتقال اثر جهش قیمت مسکن به بازار اجاره با تاخیر زمانی و شوک دوم از بیرون بازار ملک ناشی از تاثیرپذیری این بازار از تغییرات تورم عمومی است.

اثر تغییرات این دو پارامتر در شهریور ماه ۱۴۰۱، منجر به ثبت کمترین میزان رشد نقطه ای اجاره بهای مسکن در شهر تهران در آمار‌های مربوط به متوسط اجاره بها در پایتخت شد. اثر سه سال جهش شدید و پی در پی قیمت مسکن در فاصله ابتدای سال ۹۷ تا پایان سال ۹۹، در سال ۱۴۰۰ خود را در بازار اجاره منعکس کرد.

در سال ۱۴۰۰ قله تورمی بازار اجاره فتح شد و اجاره بها در شهر تهران در برخی از ماه ها تا بیش از ۵۰ درصد نسبت به ماه های مشابه سال قبل رشد داشت. اما تحت تاثیر ورود بازار مسکن به فازپساجهش و توقف رشد شدید قیمت فروش مسکن در سال ۱۴۰۰، اثر پساجهش به بازار اجاره مسکن شهر تهران در سال ۱۴۰۱ منتقل شده و بنابراین کمترین سطح تورم نقطه ای اجاره مسکن در شهریور ماه امسال از ابتدای سال، شکل گرفت.

تحت تاثیر این موضوع، دو سناریو درباره آینده بازار اجاره مسکن شکل گرفت. سناریوی اول، ادامه کاهش سرعت رشد اجاره بها در پایتخت بود. در گزارشی که ماه قبل درباره تحولات بازار اجاره مسکن شهر تهران در شهریور ماه منتشر شد اعلام کردیم: تحقق این سناریو به کنترل انتظارات تورمی، کاهش تورم عمومی و همچنین ثبات قیمت در بازار مسکن و نبود چشم انداز رشد شدید در این بازار در ماه های بعد، بستگی دارد.

به این معنا که اگر شرایط برای کاهش تورم عمومی، کنترل و مهار انتظارات تورمی و همچنین حرکت بازار مسکن به سمت ثبات قیمت مهیا شود می توان انتظار داشت که سرعت رشد نقطه ای اجاره بها در تهران و سپس در سایر شهر‌ها کاهش یابد. سناریوی دوم هم بازگشت اجاره بها به سمت قله های تورمی در ماه های بعد بود.

با این حال و در شرایطی که تورم نقطه ای اجاره بهای مسکن شهر تهران در مهرماه مشابه تورم نقطه ای این بازار در شهریور و معادل حدود ۴۱ است، اما رشد تند تورم ماهانه در این بازار، می تواند زمینه ساز افزایش سرعت رشد نقطه ای اجاره مسکن در ماه های بعد باشد.

اینکه با وجود رشد تند ماهانه اجاره بها در شهر تهران، رشد نقطه ای نرخ ها در این بازار، با شهریور ماه یکسان شده است مربوط به انتقال اثر ماه های قبل با تاخیر زمانی به بازار اجاره مهرماه و انعکاس آن در تحولات نقطه ای این بازار است. با این توضیح می توان اثر این رشد تند ماهانه اجاره بهای پاییزی مسکن را در آمار‌های مربوط به تورم نقطه ای این بازار در ماه های بعد مشاهده کرد.

تحولات بازار اجاره مسکن تحت تاثیر شوک سوم قرار گرفت

تحولات بازار اجاره مسکن در حالی از ابتدای سال تاکنون عمدتا تحت تاثیر وضعیت قیمت مسکن و تورم عمومی قرار داشت که در مهرماه شوک دیگری به این بازار وارد شد و به عنوان اصلی ترین پارامتر موثر بر تغییرات این بازار در نخستین ماه از فصل پاییز شناسایی می شود.

این شوک سوم از ناحیه جهش نرخ دلار، بازار اجاره پاییزی را تحت تاثیر قرار داده است. به همین علت است که در این ماه، تحت تاثیر رشد محسوس نرخ دلار، تورم ماهانه هفت درصدی که نرخ رشدی شدید در این بازار محسوب می شود، به ثبت رسیده و سطح اجاره بهای مسکن در پایتخت را تحت تاثیر قرار داده است.

این در حالی است که بازار پاییزی اجاره مسکن علاوه بر شوک سوم ناشی از جهش ارزی، همچنان تحت تاثیر دو شوک اولیه ناشی از تورم عمومی و تحولات قیمت نیز قرار دارد.

تحقیقات میدانی انجام شده از وضعیت پاییزی بازار اجاره مسکن به عنوان دومین دوربین رصد تغییرات مهرماه در این بازار، نشان می دهد، در این ماه، موجر‌ها تحت تاثیر افزایش انتظارات تورمی ناشی از جهش دلاری، شرایط متفاوت و جدیدی را به لحاظ سطح قیمت، در فایل های خود لحاظ کرده اند.

مکمل شوک ارزی به اجاره بهای مسکن

اثر جهش ارزی، مهرماه امسال خود را در بازار معاملات خرید و فروش مسکن نیز نشان داد. با وجود کاهش ۱۰ درصدی حجم معاملات خرید مسکن در مهرماه، آمار‌های رسمی از رشد مثبت بیش از یک درصدی قیمت مسکن در این ماه نسبت به شهریور ماه حکایت کرد.

در این ماه تحت تاثیر احتیاط سرمایه گذاران ملکی در ورود به بازار و پذیرش سطوح بالای قیمتی برای خرید آپارتمان، به عنوان تقاضای غالب در بازار مسکن، حجم معاملات مسکن نسبت به شهریور ماه افت محسوس ۱۰ درصدی را تجربه کرد. اما اثر جهش ارزی بر بازار مسکن مانع از کاهش قیمت آپارتمان ها با وجود کاهش تقاضا برای خرید مسکن در این ماه شد.

کاهش حجم معاملات خرید و فروش مسکن در مهرماه عامل مکمل رشد تند اجاره بها در مهرماه نسبت به شهریور، محسوب می شود. جهش ارزی و دلاری نه تنها در ثبت تورم ماهانه شدید بازار اجاره در مهرماه موثر بود بلکه تحولات بازار معاملات مسکن را تحت تاثیر قرار داد.

به دنبال کاهش خرید مسکن و افت معاملات سرمایه ای در این بازار، حجم عرضه به بازار اجاره کاهش یافت. چرا که در ماه های اخیر بخش غالب خریداران سرمایه ای که بیشترین سهم از خریداران مسکن را به خود اختصاص می دادند، واحد‌های خریداری شده را به بازار اجاره عرضه می کردند.

اما در مهرماه معاملات مسکن از ناحیه افزایش احتیاط سرمایه گذاران برای ورود به بازار و خرید آپارتمان، کاهش یافت و در نتیجه عرضه آپارتمان نیز به بازار اجاره افت کرد. این کاهش عرضه در کنار کاهش طبیعی عرضه فایل اجاره مسکن ناشی از تغییر فصل و خروج از مقطع زمانی اوج جابه جایی ها در این بازار -تابستان- عوامل مکمل و اثرگذار در ثبت تورم ماهانه شدید اجاره هستند.

به این ترتیب می توان از جهش ارزی به عنوان عامل اصلی و کاهش عرضه فایل اجاره مسکن به بازار ملک به عنوان عامل مکمل رشد هفت درصدی اجاره بهای مسکن در شهر تهران تنها به فاصله یک ماه یاد کرد.

الگوی تورم در بازار اجاره مسکن تغییر کرده است

بررسی ها از الگوی تورم در بازار اجاره مسکن از تغییر این الگو طی سه سال گذشته خبر می دهد. از سال ۹۹ تاکنون الگوی رشد اجاره بها به لحاظ تغییرات اجاره مسکن در دو نیمه سال، تغییر کرده است. پیش از سال ۹۹ معمولا تورم اجاره در نیمسال اول، بالاتر از تورم اجاره نیمه دوم سال بود.

علت این موضوع هم شکل گیری قیمت های جدید در بازار اجاره در نیمسال اول و قرار داشتن فصل اوج جابه جایی در این بازار در نیمه اول سال بود. در واقع در هر سال معمولا در نیمه اول سال، قیمت های جدید شکل گرفته و برای یک سال تثبیت می شد. اما از سال ۹۹ به بعد این الگو تغییر کرد و یافته ها نشان می دهد، از این سال، تورم اجاره در نیمسال دوم شدیدتر از تورم نیمسال اول این بازار بوده است.

متوسط تورم نقطه ای در بازار اجاره مسکن در نیمه اول سال ۹۹ معادل ۲۷ درصد بود این میزان در نیمه دوم این سال به ۳۰ درصد رسید.

در سال ۱۴۰۰ نیز متوسط تورم نقطه ای اجاره در نیمسال اول ۳۵ درصد و در نیسمال دوم ۴۹ درصد بود. در سال ۱۴۰۱ متوسط تورم نقطه ای اجاره ۴۵ درصد است. در صورت ادامه این روند انتظار می رود الگویی که از سال ۹۹ تاکنون در این زمینه در بازار اجاره شکل گرفته است، در نیمسال دوم ۱۴۰۱ نیز تجربه شود.

سیاستگذاران بخش مسکن باید چه کنند؟

بازار پاییزی اجاره بهای مسکن در حالی در نخستین ماه از این فصل با تورم ماهانه شدید مواجه شده است که به نظر می رسد اثر این رشد شدید ماهانه، خود را در تورم نقطه ای ماه های بعد منعکس خواهد کرد. در صورت ادامه دار شدن رشد شدید ماهانه اجاره مسکن، تورم نقطه ای در ماه های بعد بالاتر از تورم نقطه ای ۴۱ درصدی شهریور و مهرماه، دور از انتظار نیست.

در چنین شرایطی سیاستگذار باید نسبت به کنترل، مهار و تنظیم متغیر‌هایی که از بیرون بازار مسکن، سطح اجاره بها را تحت تاثیر قرار می دهند، اقدام کند. از آنجا که عایدی اجاره مسکن عمدتا صرف هزینه های زندگی موجران می شود و حتی موجران سرمایه گذار عایدی اجاره داری را در سایر بازار‌ها سرمایه گذاری می کنند، عوامل بیرونی که منجر به رشد انتظارات تورمی می شوند، سطح اجاره بها را تحت تاثیر قرار داده و آن را افزایش می دهد.

نوسانات ارزی و دلاری با اثرگذاری بر سطح تورم عمومی و رشد انتظارات تورمی از جمله مهم ترین پارامتر‌های اثرگذار بر افزایش سطح اجاره بهای مسکن هستند که لازم است سیاستگذار هر چه سریعتر نسبت به مهار و کنترل آن اقدام لازم را انجام دهد.

یک دلیل مهم این موضوع به تغییرات بازار اجاره ناشی از مصوبه دستوری تعیین نرخ اجاره بها در سه سال گذشته مربوط می شود. در سه سال اخیر، بخشی از متقاضیان بازار اجاره تا ابتدای تابستان که مصوبه جدید برای رشد اجاره بها ابلاغ شود، مدت زمان سکونت در واحد را برای چند ماه افزایش دادند یا به اصطلاح از موجر مهلت چند ماهه گرفتند.

در واقع در این مدت در انتظار مشخص شدن نرخ های جدید بازار اجاره، به طور رسمی قرارداد‌ها را تمدید نکرده یا در بازار جابه جا نشدند. به این ترتیب بخش زیادی از قرارداد‌ها و جابه جایی ها و همچنین تمدید‌ها در بازار اجاره در نیمسال دوم سال تعیین تکلیف شد. از این رو، یک علت مهم آنکه الگوی تورمی اجاره مسکن در دو نیمسال، از سال ۹۹ تاکنون تغییر کرده است، به این مصوبه و اثر آن بر رفتار متعاملین بازار اجاره مربوط می شود.

بیشتر بخوانید: علت افزایش اجاره بها در بخش مسکن چیست؟

دنیای اقتصاد